Maart 5th, 2021
Inleiding tot 'Ontwerpen voor gemeenschappelijk wonen, een handleiding in 17 hoofdstukken’ of ’Co-designing co-housing, a manual in 17 chapters’
Flip Krabbendam
Blind voor de boomstructuur
Ons land is, net als andere landen, onderverdeeld in provincies, daarin zien we steden, die zijn onderverdeeld in wijken, die bestaan uit buurten en daarin kunnen we weer straten onderscheiden. De gebouwde omgeving heeft de structuur van een boom, en dat is al sinds eeuwen. Echter, hier zijn we zo aan gewend dat we niet beseffen hoe essentieel deze structuur is voor ons bestaan. We lijken er blind voor te zijn.
Gedachte experiment
Daarom stel ik een gedachtenexperiment voor: denk je eens in dat de boomstructuur ontbrak, dat onze woningen geplaatst waren in de openbaarheid van het gehele land. Dan hadden we dus geen buren of stadsgenoten, maar alleen landgenoten. Het is nauwelijks voor te stellen hoe dat er ruimtelijk uit zou zien, maar we kunnen ons misschien voorstellen hoe het zal zijn als we denken aan een on-line vergadering met een groep van zeventien miljoen buren… Wat betekent dit voor onze identiteit? Zouden we nog weten wie we waren? Neem een willekeurige eigenschap: denk bijvoorbeeld ‘ik kan goed koken’, of ‘ik ben grappig’, of ‘ik heb een speciale hobby’, het maakt niet uit. Wat zou er van deze eigenschap overblijven als je gesitueerd was in zo’n grote groep? Of stel dat je iets zou willen zeggen... dan ben je één van de zeventien miljoen die iets zegt! Lekker belangrijk!
Uit dit gedachte-experiment kunnen we concluderen dat voor de identiteit van het individu, of voor de leden van een huishouden, een klein schaalniveau essentieel is, en in de context van de boomstructuur van de gebouwde omgeving, kunnen we denken aan een pleintje, een straatje, of een woonhof waar sprake is van een ‘wij’, waarin een individu of huishouden herkenbaar is en tot z’n recht kan komen.
Stel je voor: een gezellig straatje met bankjes, een vuurplaats
en door bewoners geplante struiken
Nu willen we ook weten hoe ons kleine schaalniveau zich verhoudt tot het grotere geheel. Wie ‘wij’ zijn is onderdeel van onze identiteit, en daarom heeft ook ons kleine schaalniveau een context nodig heeft waarin het ‘wij’ tot zijn recht kan komen. Laten we zeggen de buurt.
Het zal duidelijk zijn, ook deze buurt heeft weer een context nodig, zeg een wijk, die ook weer om een context vraagt… Zo voortredenerend kan de boomstructuur langzaam uit onze blindheid tevoorschijn komen, als een opeenvolging van ruimtelijke niveaus met een sociale betekenis, als een structuur die essentieel is voor onze identiteit.
Missing links
Onze blindheid voor de essentie van de boomstructuur heeft grote gevolgen gehad voor de inrichting van de gebouwde omgeving, met name in het gebied tussen de woning en de buurt. Straten betekenen vaak weinig of niets als ruimtelijke schaalniveaum met en sociale betekenis omdat de schaal te groot is voor het individu of huishouden, waarbij ook kwaliteiten ontbreken die uitnodigen tot onderlinge contacten. Een extreem voorbeeld zijn modernistisch geïnspireerde buitenwijken, waar straten zijn opgegaan in de functionele ontsluitingsstructuur van woongebouwen, leidend door niemandsland.
De verbindende schaalniveaus tussen de woning en de buurt zijn hier niet ‘gemankeerd’, zij mankeren eenvoudigweg. Zij zijn de ‘missing links’ waardoor individu en huishouden geïsoleerd blijven omdat zij te klein zijn om tot hun recht te komen in de hogere schaalniveaus.
Stel je voor: een kale grasvlakte waarin ‘ad random’
kale betonnen woonblokken zijn geplaatst
Niemandsland
Betrokkenheid op de buitenwereld
Wanneer deze ‘missing links’ terug worden gebracht in de gebouwde omgeving kunnen individuen en huishoudens zich zekerder voelen over hun identiteit, en meer verbonden met het grotere geheel van de samenleving. Dit kan het begin zijn van een grotere betrokkenheid op de buitenwereld, die mogelijk kan leiden tot een meer verantwoordelijke manier om met de wereld om te gaan.
Zie:
‘Co-designing co-housing, a manual in 17 chapters’
https://www.academia.edu/93025027/Co_creating_co_housing_A_manual_in_17_chapters
(Nederlandstalige versie op aanvraag)
Philip (Flip) Krabbendam Delft April 2021/dec 2022
Oktober 15th, 2015
November 5th, 2014
Promotieonderzoek
BETROKKENHEID
Onderzoek naar situationele en instrumentele kwaliteiten in de gebouwde omgeving
Te bestellen bij Bol.com:
https://www.bol.com/nl/s/boeken/zoekresultaten/Ntt/betrokkenheid%2Bkrabbendam/N/8299/Nty/
Het onderzoek is ook te vinden in:
-de bibliotheek van de Faculteit Bouwkunde in Delft
-de bibliotheek van het IBB in Delft
-en in de bibliotheek van de Academie van Bouwkunst in Rotterdam.
BETROKKENHEID
Onderzoek naar situationele en instrumentele kwaliteiten in de gebouwde omgeving
Te bestellen bij Bol.com:
https://www.bol.com/nl/s/boeken/zoekresultaten/Ntt/betrokkenheid%2Bkrabbendam/N/8299/Nty/
Het onderzoek is ook te vinden in:
-de bibliotheek van de Faculteit Bouwkunde in Delft
-de bibliotheek van het IBB in Delft
-en in de bibliotheek van de Academie van Bouwkunst in Rotterdam.
Juni 24th, 2014
Adaptable & participatory HOUSING IN THE NETHERLANDS individual & collective DEVELOPMENT
Een documentaire van Beate Lendt
Sinds kort is door ximage productions een dvd uitgebracht waarin 7 projecten de revue passeren waarin op verschillende manieren is gezorgd voor een fundamentele invloed van bewoners op het ontwerp. In het laatste project, GW Nieuwegein ben ik een van de geinterviewden, in de rol van architect van het oorspronkelijke plan. Voor dit deel van de documentaire: zie: http://youtu.be/SEnkugDHLoo
Recently ximage productions has released a dvd about 7 Dutch housing developments which have adaptebility and participation of the inhabitants as core business. In the last development, GW Nieuwegein I am, being the architect of the original plan, one of the interviewed. For this part of the documentairy see: http://youtu.be/SEnkugDHLoo
Zie/see: www.ximage.nl/shop
Nederlands gesproken
Subtitels: English
Een documentaire van Beate Lendt
Sinds kort is door ximage productions een dvd uitgebracht waarin 7 projecten de revue passeren waarin op verschillende manieren is gezorgd voor een fundamentele invloed van bewoners op het ontwerp. In het laatste project, GW Nieuwegein ben ik een van de geinterviewden, in de rol van architect van het oorspronkelijke plan. Voor dit deel van de documentaire: zie: http://youtu.be/SEnkugDHLoo
Recently ximage productions has released a dvd about 7 Dutch housing developments which have adaptebility and participation of the inhabitants as core business. In the last development, GW Nieuwegein I am, being the architect of the original plan, one of the interviewed. For this part of the documentairy see: http://youtu.be/SEnkugDHLoo
Zie/see: www.ximage.nl/shop
Nederlands gesproken
Subtitels: English
Maart 17th, 2014
Three kinds of casual contacts
and the importance of small scale meeting spaces
Casual contacts make a warm city
Usually we know the people in our street. This can make us feel safe and at home. But in the shopping center of the neighborhood or the city, things are different. We may feel free here, but this is a kind of freedom that comes with a price: with a feeling of uncertainty and a lack of safety.
We feel lost between all the people that we don’t know. We don’t know what to expect from them. But what can we do about it? The scale of the neighborhood or the city is so big, it is impossible to know all the people we meet here.
But there is hope. It appears that we don’t need to know each other in order to feel safe and at home! In his research called ‘The warm city’, Taddeus Müller shows how a city will be experienced as a warm place, where inhabitants feel safe and at home when they can meet each other in a casual way (Müller, 2002). It is enough that people to meet each other, have a few words, exchange an opinion with a stranger, and move on.
Waiting at the bus stop
How can urban designers and architects contribute to these kind of behavior? It’s clear that the built environment can never make people meet! But there may be a way to invite people to share some of their thoughts for a while.
Imagine a bus stop. A few people are waiting and the bus is late. Now someone might make a remark about the bus being late. And others may react. They can agree on the problem, and together they will be happy when the bus finally shows up. Those who get out of the bus first greet the others and little by little the small bus stop group dissolves. But the city is a bit warmer for a while.
The bus stop: a small scale meeting space when the bus is late
Small scale meeting spaces with a view
What we can learn here is that casual contacts can arise, not in a space where hundreds of people are around, but in a small place that contains a few people. This makes it easy to know who to talk to. This solves the problem who to talk to. The other thing we can learn here is the importance of a subject to talk about. A small place with a few people may be not enough when you don’t have a clou what to share. So it is not only a the small scale of the space that is important, you also need a view on something, an event or an object, that is interesting enough to talk about. On something that is happening, or not happening, like the arrival of the bus.
This is how we can understand the success of the small urban spaces that William H. Whyte has described in the seventies. (Whyte 1980) See also the interesting film he made about the subject: http://vimeo.com/6821934
The parade
As an example of a small scale meeting space with a view we can think of places where people come to parade. Here we can see small scale spaces (terraces) along a strip, where we can sit together with unknown others and watch the people who walk by on the strip, dressed or behaving to be looked at. Where sometimes street artists complete the scene. Now we have enough subjects to talk about with our unknown companions on the terrace. Parading also works the other way around. Those who walk by on the strip can look at the terraces at the side and choose a place to sit down for a possible a casual contact.
The Ramblas in Barcelona, the parade and the small meeting spaces at the sides
When we think of a parade, we tend to think of boulevards in big old cities. But we can understand this concept in a broader way. Children in a playground also parade when they want to come into contact with other children. They walk along the different objects, the merry-go-round, the slide, the see-saw, the climbing tree, showing themselves, and looking at the children playing on the different objects. Here the objects are at the same time ‘small scale meeting spaces’ and ‘interesting subjects to talk about’. Here children can have their casual contacts.
Corridors
The parade stands for a more formal way to relate to other people, but contact between people can also take place in a more informal setting, in the ‘corridors’ of a neighborhood or a city. Here we may think of the Greek ‘stoa’s’ that were situated alongside the market place, the agora, of ancient Greek cities. In these ‘corridors’ people could meet in an informal way and comment, from the side-line, on what was going on in the market place. When we think of the stoa in Athens, we can say that the opinion forming that took place a long time ago still influences us now: we all know the stoics from the school of Zeno, in the stoa of Athens, and we still know what it means to be stoical. In this way corridors can still contribute to opinion forming and developing ideas.
View of the Stoa of Attalos from the Hephaisteion, in Athens, built140 bc. The corridor where stoicism was born from regarding the marketplace.
When we think of the cities of today, we don’t see stoa’s in this form, but those who understand the concept will recognize corridors in many different forms. Like a shop where neighbors discuss actions or problems in the neighborhood, or the place in front of the school where parents, waiting for their children, discuss the educational matters. Corridors come in many forms: for another example we can think of squatted buildings where artists and designers have domiciled. Here new opinions are developed and transformed in alternatives that may be interesting for the life of the city and sometimes for the society as a whole.
Squatted buildings in Berlin: a breeding ground for new ideas and developments
All these corridors go hand in hand with small scale meeting spaces. Like the little shop, the waiting area in front of the school, the workshops and studio’s in the squatted buildings.
Also on higher levels we can recognize the concept of corridors. Like motorways. When we think of a road movie we can see how drivers and friends meet hitch hikers and people other people as the move around. Casual contacts that are connected with a small scale meeting place: the car.
Or trains that cross the country. Here we can take a seat in a compartment, together with a few strangers. We don’t have to talk, but the compartment is small, the group is limited and we have a window with a view. So we might try a casual contact that can develop alternative ways of looking at the world and ourselves.
Casual contacts in a small scale meeting place with a view in a moving corridor.
Painting by Zoya Samoilenko
‘Communicating doors’
Imagine that cities were organized like trees. Then the streets of neighborhoods would only lead to their own neighborhood center. In such a set up inhabitants would rarely meet outsiders that live in other neighborhoods. As Christopher Alexander pointed out long ago: ‘a city is not a tree’, and we can see that: streets are normally connected with different neighborhoods, they form lateral connections, ‘communicating doors’ that enable us to meet people from outside in our own neighborhood center. Outsiders who can comment on our affairs with no strings attached. And thus open up our perception of life and make it more diverse and interesting. I think we all have had the experience of seeing old things in a new way when we show our city to a visitor from abroad. Often because of remarks from the visitor who has a new way of looking at things. This can be interesting because new points of view may lubricate the friction when the more formal world of the parade and the critical and alternative world of the corridors are confronted with each other.
And again we can use small scale meeting spaces to bring us into contact with such visitors. Here we may learn something from the people in foreign towns who want to be our guide. They know where to expect tourists: near hotels, or in places of interest like a fountains, the entrance of a park, a monuments or a historic plaza’s.
Prosperity by three kinds of casual contacts
We have seen that casual contacts can make the city warm, but there was more to it. We can distinguish three kinds of casual contacts.
1) For the formal contacts we can think of the parade.
2) For the emergence of alternatives we can think of the corridors.
3) For contacts with ousiders who can come up with ideas that can lubricate the interaction between the formal world of the parade and the alternative world of the corridors we can think of interconnecting doors.
All these casual contacts can benefit from small scale meeting spaces, not only in making the city warm but also in making life in the city florish.
Philip Krabbendam
Philip Krabbendam is an architect who is specialised in designing housing collectives. He recently finished his Ph D research on qualities in the built environment that may invite people to relate to the environment and to each other.
and the importance of small scale meeting spaces
Casual contacts make a warm city
Usually we know the people in our street. This can make us feel safe and at home. But in the shopping center of the neighborhood or the city, things are different. We may feel free here, but this is a kind of freedom that comes with a price: with a feeling of uncertainty and a lack of safety.
We feel lost between all the people that we don’t know. We don’t know what to expect from them. But what can we do about it? The scale of the neighborhood or the city is so big, it is impossible to know all the people we meet here.
But there is hope. It appears that we don’t need to know each other in order to feel safe and at home! In his research called ‘The warm city’, Taddeus Müller shows how a city will be experienced as a warm place, where inhabitants feel safe and at home when they can meet each other in a casual way (Müller, 2002). It is enough that people to meet each other, have a few words, exchange an opinion with a stranger, and move on.
Waiting at the bus stop
How can urban designers and architects contribute to these kind of behavior? It’s clear that the built environment can never make people meet! But there may be a way to invite people to share some of their thoughts for a while.
Imagine a bus stop. A few people are waiting and the bus is late. Now someone might make a remark about the bus being late. And others may react. They can agree on the problem, and together they will be happy when the bus finally shows up. Those who get out of the bus first greet the others and little by little the small bus stop group dissolves. But the city is a bit warmer for a while.
The bus stop: a small scale meeting space when the bus is late
Small scale meeting spaces with a view
What we can learn here is that casual contacts can arise, not in a space where hundreds of people are around, but in a small place that contains a few people. This makes it easy to know who to talk to. This solves the problem who to talk to. The other thing we can learn here is the importance of a subject to talk about. A small place with a few people may be not enough when you don’t have a clou what to share. So it is not only a the small scale of the space that is important, you also need a view on something, an event or an object, that is interesting enough to talk about. On something that is happening, or not happening, like the arrival of the bus.
This is how we can understand the success of the small urban spaces that William H. Whyte has described in the seventies. (Whyte 1980) See also the interesting film he made about the subject: http://vimeo.com/6821934
The parade
As an example of a small scale meeting space with a view we can think of places where people come to parade. Here we can see small scale spaces (terraces) along a strip, where we can sit together with unknown others and watch the people who walk by on the strip, dressed or behaving to be looked at. Where sometimes street artists complete the scene. Now we have enough subjects to talk about with our unknown companions on the terrace. Parading also works the other way around. Those who walk by on the strip can look at the terraces at the side and choose a place to sit down for a possible a casual contact.
The Ramblas in Barcelona, the parade and the small meeting spaces at the sides
When we think of a parade, we tend to think of boulevards in big old cities. But we can understand this concept in a broader way. Children in a playground also parade when they want to come into contact with other children. They walk along the different objects, the merry-go-round, the slide, the see-saw, the climbing tree, showing themselves, and looking at the children playing on the different objects. Here the objects are at the same time ‘small scale meeting spaces’ and ‘interesting subjects to talk about’. Here children can have their casual contacts.
Corridors
The parade stands for a more formal way to relate to other people, but contact between people can also take place in a more informal setting, in the ‘corridors’ of a neighborhood or a city. Here we may think of the Greek ‘stoa’s’ that were situated alongside the market place, the agora, of ancient Greek cities. In these ‘corridors’ people could meet in an informal way and comment, from the side-line, on what was going on in the market place. When we think of the stoa in Athens, we can say that the opinion forming that took place a long time ago still influences us now: we all know the stoics from the school of Zeno, in the stoa of Athens, and we still know what it means to be stoical. In this way corridors can still contribute to opinion forming and developing ideas.
View of the Stoa of Attalos from the Hephaisteion, in Athens, built140 bc. The corridor where stoicism was born from regarding the marketplace.
When we think of the cities of today, we don’t see stoa’s in this form, but those who understand the concept will recognize corridors in many different forms. Like a shop where neighbors discuss actions or problems in the neighborhood, or the place in front of the school where parents, waiting for their children, discuss the educational matters. Corridors come in many forms: for another example we can think of squatted buildings where artists and designers have domiciled. Here new opinions are developed and transformed in alternatives that may be interesting for the life of the city and sometimes for the society as a whole.
Squatted buildings in Berlin: a breeding ground for new ideas and developments
All these corridors go hand in hand with small scale meeting spaces. Like the little shop, the waiting area in front of the school, the workshops and studio’s in the squatted buildings.
Also on higher levels we can recognize the concept of corridors. Like motorways. When we think of a road movie we can see how drivers and friends meet hitch hikers and people other people as the move around. Casual contacts that are connected with a small scale meeting place: the car.
Or trains that cross the country. Here we can take a seat in a compartment, together with a few strangers. We don’t have to talk, but the compartment is small, the group is limited and we have a window with a view. So we might try a casual contact that can develop alternative ways of looking at the world and ourselves.
Casual contacts in a small scale meeting place with a view in a moving corridor.
Painting by Zoya Samoilenko
‘Communicating doors’
Imagine that cities were organized like trees. Then the streets of neighborhoods would only lead to their own neighborhood center. In such a set up inhabitants would rarely meet outsiders that live in other neighborhoods. As Christopher Alexander pointed out long ago: ‘a city is not a tree’, and we can see that: streets are normally connected with different neighborhoods, they form lateral connections, ‘communicating doors’ that enable us to meet people from outside in our own neighborhood center. Outsiders who can comment on our affairs with no strings attached. And thus open up our perception of life and make it more diverse and interesting. I think we all have had the experience of seeing old things in a new way when we show our city to a visitor from abroad. Often because of remarks from the visitor who has a new way of looking at things. This can be interesting because new points of view may lubricate the friction when the more formal world of the parade and the critical and alternative world of the corridors are confronted with each other.
And again we can use small scale meeting spaces to bring us into contact with such visitors. Here we may learn something from the people in foreign towns who want to be our guide. They know where to expect tourists: near hotels, or in places of interest like a fountains, the entrance of a park, a monuments or a historic plaza’s.
Prosperity by three kinds of casual contacts
We have seen that casual contacts can make the city warm, but there was more to it. We can distinguish three kinds of casual contacts.
1) For the formal contacts we can think of the parade.
2) For the emergence of alternatives we can think of the corridors.
3) For contacts with ousiders who can come up with ideas that can lubricate the interaction between the formal world of the parade and the alternative world of the corridors we can think of interconnecting doors.
All these casual contacts can benefit from small scale meeting spaces, not only in making the city warm but also in making life in the city florish.
Philip Krabbendam
Philip Krabbendam is an architect who is specialised in designing housing collectives. He recently finished his Ph D research on qualities in the built environment that may invite people to relate to the environment and to each other.
Februari 8th, 2014
Philip Krabbendam
LinkedIn:
https://www.linkedin.com/today/author/0_0d73L8ozPl8cC7mJaLsbT0?trk=prof-sm
Blog ‘de Architect’:
http://www.dearchitect.nl/blogs/bloggers/philip-krabbendam.html
Blog:
http://www.flipkrabbendam.nl/
1 What we can do together
And with how many
Shared domestic facilities is what all types of cohousing ( such as ‘central living’ and ‘group houses’ ) have in common . But how can we put this principle best in practice .
In the first part ‘what we can do together and with how many' I will consider which facilities are appropriate and what is a suitable groupsize that fits the facility. In the second part 'what we can do together and with whom' I'll look at the possibilities of the integration of different lifestyles. In the third part 'what we can do together and how we keep in touch' I will look at how residents can be invited to casual contacts that , projects , and in the immediate neighborhood .
From small to large .
We encounter shared facilities on different scales . On the scale of a small group, as in the case of a group house, on the scale of a larger group, such as an old courtyard , on the scale of a large group such as a street, and on higher levels, such as the neighborhood , the quarter, districts and the city as a whole. Below, I want to show some examples, and connect them...
Hall , cluster and group
An early example of a small-scale shared facility is found in the experimental flats in Utrecht Overvecht (1971). Here every four homes share a common 'hall' . These halls were and still are used as playground for children, for playing games, table tennis, or for a communal meal.
Experimental flats in Overvecht . The common halls are used for different kinds of playing.
In the ‘central living’ (centraal wonen) project in Hilversum (1977), we see 'clusters' of four and five housholds that live in seperate houses, connected with a clusterfacility: a room for cooking and eating. The current housing occupancy hovers around two people so in these clusters you can expect groups of about 8 people , but it can be more: 4 families with 2 children can build up to a group of 16 people!
In the ‘central living’ project in Delft (1981), there are no separate houses, but bigger and smaller quarters, that can be rented in different combinations. Here we see no clusters, but 'groups' where the inhabitants cook, eat and chat. In the 'shared living' (gemeenschappelijk wonen) project in Nieuwegein, we find both forms: groups and clusters.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In the experimental flats in Overvecht the groups of four households do not share a kitchen, but a room for playing. So this kind of facility is also possible.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Courtyard , small project and court
As an examples of a slightly larger scale we see the classic courtyards, where inhabitants share an access (surcharge) and a common garden, originally equipped with a pump, as a facility for 20 to 30 houses.
More recently, we see relatively small projects, some 20 or 30 households, who share a garden and a general meetingroom, whether or not fitted with a workshop and washing machines. One example is a project called 'Zonnespreng' in Driebergen, a project for 20 households that share a general meeting room, a guest room and quite a large and adventurous garden/wood area, where residents can meet each other by the fire or on a pick-nick table, and children can climb trees and play hide and seek.
The 'Zonnespreng' in Driebergen: 20 appartments with a central meeting room under the porch and an adventurous garden and wood area around it.
The 'shared living' (gemeenschappelijk wonen) project in Nieuwegein has more than groups and clusters: the tenants also share facilities at the levelof 30 households: the so called 'courts'. A garden area with for example a playground, a pick-nick table and a fire pit. And a room for bicycle storage.
.jpg)
A ' court ' in 'shared housing' in Nieuwegein
In ‘central living’ in Delft, also a bigger project, we find the same kind of courts, here on average 20 households, with also a workshop, storeroom for bicycles and a laundry.
Street, home zone and project
At a higher level, we can also find shared facilities. For example, in the 'street', where residents share an outdoor area for taking a stroll, for chatting, a barbecue or a party. It is a facility that is put under pressure by the car, that need to be parked here.
In the seventies the 'home zone' was introduced , a street designed in a way that cars knew their place, so that the residents could inhabit the street as they originally did.
The ' Wandelmeent’, the street of ‘central living’ in Hilversum. Behind the spiral stairs we can recornize the general meeting room annex bar.
Also in the seventies, the first ‘central living’ (centraal wonen) projects arose, housing projects that all had their own outside area, like a street or a square, but here were also indoor facilities, called 'project facilities': such as a bar, also used for general meetings, workshops and rooms for children. Here we are at the level of about 50 households/ 125 people, like the aforementioned projects in Hilversum (lower level: 'cluster') and Delft (lower levels 'groups' and 'courts'). The also mentioned 'shared living' project in Nieuwegein (lower levels: groups, clusters and 'courts') is a project of more than 250 people, with different project facilities.
Facilities for the neighborhood , quarter, district and city
In cities we are used to the level of the neighborhood, with shops, convenience stores and play areas for children. And above this level we see the quarters, districts and the citycentre, all with their own specific facilities.
A series of levels
Sharing facilities can be very practical, but it is also a way to maintain contact with others, who are not part of the household. The importance of this cannot be underestimated, because we are not simply who we are, we are also who we are in relation to others. A household in a flatbuilding finds itself faced with a large-scale environment that discourages contact with others. The gap between the level of the household and the social context of the large scale environment puts the household in a social vacuum. When you embed the same household in a smaller context, the household can be recognized as a part of it. But this in not enough. If there would be only small groups of households, these groups would also be isolated. The problem of isolation would only be shiftedto a higher level. In other words: the small group needs a bigger group in order to position itself in a social context. And also this bigger group needs a next level, etc etc.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Any social circle needs a context
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
When we want to make sure that every social circle has a context, we need a whole series of levels , from bedroom to the city center and beyond. This series usually exists, but there is also a gap in it. Looking upwards from the privacy of the bedroom , we may see the living room as the first higher level, that contains a social level, the family, in which the members of this family can place themselves. But then there is a long interval until the level of the neigbouhood, where the series regains shape.
Housing projects with shared facilities can bridge this gap if they are not too small. A cluster or a group reaches not far enough to meet the context of a whole neighborhood. The same applies to small projects of about 20 to 30 households.
Only projects on the level of a street, of 50 to 100 households, can be recognized in the decor of the neighborhood. From here the series of levels inside the projects can connect with that part of the series that still exists, the sequence of neighborhood, the quarter, the district, the city etc.
But still there can be a gap: not all projects provide a smooth connection between the individual household and the community as a whole. In major projects the set of levels can be incomplete in two ways. Thus, the halls of the experimental flats in Overvecht, Utrecht, can provide a social context for the individual households, but above this the ‘hallcommunity' there is only a parking lot for the residents of 3 x 4 halls, and the question is whether these facilities can provide a social context. Facilities that can provide a social context for the entire complex of 183 homes are also missing.
Experimental flats in Overvecht . 3 x 4 halls share a parking lot . Social context?
On the other hand, we also see major projects that only have facilities for the whole. The social context that can arise here is very large for individual households.
These considerations make understandable that larger projects containing more levels . But now it gets interesting. If we accept this principle, then how can we best materialize it? We can of course base ourselves on the experience like mentioned above, but perhaps there is more to be found.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In a span of control between 5 and 10 , the boss can follow anyone personally
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Literature
When you study literature, It is hard to find something on group size, coupled with a facilities. A few things :
- for businesmeetings the number of 8 people seems to be an optimum, that ensures that all participants come to fruition.
- another number that is mentioned is 30. This is the number of people who can live without written rules.
- then there is the number 120, which represents the number of people we can grasp as acquaintances in our lives.
Span of control
A concept from the world of business organization that might be useful is the so called ' span of control’. This is a number that expresses how many people can be monitored by a supeviser before he/she loses the overview . Research showes different numbers. The maximum can be 5 , but in other studies also the numbers 10 , 15, 50 or even 90 appear. All seems possible. The explanation is that the large numbers occur in companies where production is highly automated , and where employees know what they routinely have to do . The small numbers apply to more customized work, where the employees must be monitored closely.
What can we conclude from all this? Shared facilities seem to correspond with this close monitoring. If we just think away the supervisor, then we may say that you can function in a group of 5, better than in a group of 15 or more. Thus, the number 8 for a group maybe not so bad .
Echelons
In urban planning is also reflected on the size of the different scales. For example Gaston Bardet has called for a series of 'echelons' that scale up with a factor of 5 to 15 up. When we take the average factor, 10, we would see groups of 10 people, streets of 10 groups (100 people), neighborhoods of 10 streets ( 1,000 people ) etc. But perhaps this 'span of control’ of 10 is a bit on the large side.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
To the ideas of 'transition towns' and 'ecovillages' we can derive some interesting functional facilities
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Suitable facilities
The life on the levels of the series stands or falls with suitable facilities. A common kitchen for 18 people is barely functioning . The management of a kitchen requires a smaller group with a stronger organization (a smaller span of control).
For a 'courtyard', a group of 20 to 30 households seems to be too large. Lawn mowing in the common garden, keeping plants , weed pulling , these are serious tasks in a large garden, while the personal involvement decreases with the increase of the number of residents. If you count the groups, the number is less alarming. 20 to 30 households comes down to 5 to 7 or 8 groups. This makes it easy to divides the tasks and let these them occasionally rotate.
Regarding the appropriate facilities for the entire 50 to 100 households: a meeting place and bar, sometimes with facilities for children, hobby , and occasionally a purchasing cooperative and a sall restaurant. These facilities ask for dividing tasks, for opening the bar, coffee mornings , musical and literary evets , general meetings , the project newspaper , contacts with the landlord , or the organization of festivities. Here the subdivision in ‘courts’ can help with the organisation of the different tasks.
Transition towns and ecovillages
The facilities spread across the various levels can distinguish between functional services and facilities aimed at the experience. I have the impression that the latter stand in the foreground. Having meals in the group , sunbathing or barbecuing in the courtyard, visits tot the bar… There are some functional features , but perhaps not always interesting. Like the kitchen sink and the stove, the lawnmower, hoe, broom and washing machine, tap and pantry in the bar.
.jpg)
But if we look at the ideas of ‘transition towns’ and ‘ecovillages’ we can still derive some interesting functional facilities. As a greenhouse and vegetable garden for their own use , a gray water circuit , a constructed wetland for wastewater reuse , a wadi for the reception of rain, conservatories and solar cells.
These facilities can be distributed over the different levels, but we need to ask an important question here: are there enough people in the house to do the work, to maintain the equipment and distribute the products as necessary?
What to do now?
On the basis of the above-mentioned examples we can imagine a series of levels that contains the individual household, the group, the courtyard and the project or street. To form a series it is important to choose the numbers in a way that the levels are attuned to one another. A ‘span of control’ of 4 seems to be favorable here. Now we can consider to build the following series:
1) -individual members of a household who share a living room and a kitchen
2) -4 Households who form a 'cluster' or a ‘group’ of about 8 people who share a kitchen
3) -4 Groups ( 16 households), about 32 people, who form a ‘courtyard’ and share a garden with a bicycle storage, a workshop, and washing machines.
4) -4 Courtyards (64 households), 128 people who live in a ‘project’ or street and share a general meeting room annex bar, and possibly workshops and room for childcare.
Perhaps needless to say, but these numbers represent a kind of average , if you look at the practice you see how they can be used flexibly. A larger or smaller project can also work perfectly well. In practice, you can also see that one of the levels may be missed. In projects where household that live in seperate houses that support the level of 'clusters', it can cost a lot of energy to run the life of the household as well as life of the cluster, because these levels have simuar facilities: a kitchen and a living area. In this case it may be wise to integrate the housholds directly in the level of the courtyard.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Domestic life has become a part-time job
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
What we have to remember in all of this: husband and wife are both working during the day, the children are at school or at a childcare centre. During the day there are very few people at home . Domestic life has become a part-time job. We don’t have much time left for sharing common facilities, since we hardly have time to inhabit our own homes.
If we want to derive functional features from ‘transition towns’ and ‘ecovillages’ then we must be sure of the availability of the 'workers' that will be needed to run these features.
2 What we can do together
And with whom
Shared facilities, that is what all forms of cohousing have in common . But with whom do we want to share these facilities?
Social context
As we saw in Part 1, the environment hardly provides any social context in which households , singles or families, can fall into place. At the level of the street social contacts occur only occasional, and the decor of the neighborhood is so big that individual households can hardly be recognized. For a social context, we need a range of social levels, from the household, through a group or cluster , a courtyard, the project and the neighborhood to higher levels. In Part 1 of this series , we have also seen what facilities can play a role here. In this part we look at the nature of social life at different levels of the series.
Variation in household size
A characteristic of the Dutch cohousing association ‘Central Living’ is striving for diversity in the group of residents. Sharing facilities with singles , doubles households and families , households of different sizes, can enrich the lives of each of these households. The adults of these households all have more opportunities for contacts and development in their immediate living environment, and they all can get involved in the growing up of children. On the other hand the children can come into contact with multiple adults, and thus they can evolve more gradual into independend grown ups. An aspect that can be anticipated in the design of a project. Like in the cohousing project in Hilversum , where teenagers can have a private entrance to their room. In the Danish project in Hillerød , " Saettedammen ", many teenagers have a stairway to the balcony of the first floor, where their bedrooms are situated. In the Danish project Tingsgarden (also mentioned in Part 1) there are completely self-contained rooms with a private entrance , which is included in the privacy of the " family group " of 15 households.
For the variation in household you may consider to:
5) -combine houses of different sizes. 6) -keep open the possibility a separate entrance for children who are becoming independent.
.jpg)
A private entrance for children in the Tingsgarden project in Denmark
Variation in age
The variation of different ages may be an enrichment . It enables older people to enjoy the naivety of children, who in turn, can benefit from the life experience of the older people, which may even apply to their parents. Thus, different stages of life may deepen and enrich each other .
-------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------
Different life stages may enrich each other
-------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------
If you want to invite people of all ages consider to:
7) -combine housing suitable for the elderly and housing for parents with children.
Variation in income and status
From the beginning, the Dutch ‘Central Living’ association has striven to make co-housing accessible to everyone who wishes to live in a collective; not only for those who could afford it, and not just for those with lower incomes . It should be a right for everyone. This might contribute to more understanding between higher and lower income groups, and bridge social inequalities in society.
To provoke a variation in status and income you can consider:
8) -a mix of rental and owner-occupied housing.
(This can lead to a complicated situation at the point of decision making, but these complications are soluble, there are special rental and purchase contracts for development )
Variation in beliefs
Additionally, it may be interesting to vary in terms of beliefs or convictions. Anarchists , Marxists , capitalists , Antroposophists, Darwinists and Christians , Buddhists and Taoists ... the confrontation of different faiths can provide much food for thought .
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
The confrontation of different beliefs can provide a lot of food for thought
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
To my knowledge this variation is not often sought after. But it exists in one case that I know of, in the housing collective ‘The Carré’ in Delfgauw, where ecology , spirituality , and the pursuit of community florish together. This is an aspect that does not need to be reflected in the design.
Variation in social integration
Living in a collective housing project may have meaning for people who are shut out or who find it difficult to find a connection with society. Social life that comes along with the sharing of facilities may help people with mental health problems , victims of domestic violence, ex - drug addicts or ex-prisoners. They may feel safe in a group and that can help the mto integrate more in society. This is why some groups reserve a space to harbor and support these people temporarily. For the group , this may have a positive effect, because they come into contact with people that they normally don’t get to know.
This goal brings us to the following consideration:
9) - take one or more support units in the design , which are suitable for temporary shelter, units that are the financial responsibility of the group.
How?
How can you combine all these possible variations ? Let's assume a group or cluster of eight adults and a few children. Would it succeed if all the variations listed above where to live together in this group? A thought experiment. Imagine the group consists of two singles, a double and two household families. One single is an alcoholic, the other is a successful pop artist. The two-person household consists of two elderly people , one of them is anxious demented , while the other is struggling with a gambling addiction.
Integrate all in a group
One family consists of a father who is a director working for a multinational, while his wife is a volunteer in a third world shop. One of the children is gifted and not motivated for any education, while the other wants to improve the world and develops as an environmental activist . The other family is deeply religious and wants to support people who cannot find peace and struggle to fit in society. In this group, that is an ex –convict, who temporarily resides in the supportunit. The children of this family are still in elementary school , where they regularly play truant.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Maximum variation in a group , what kind of discussion, we can expect at the breakfast table?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
If we aim for a maximum variation within a group , what can we expect here? Will our lives get more and more interesting and rich?
Integration at higher levels
Variation may be a means of enrichment , but it may also be too much. So much that the participants have nothing to say to each other anymore. What is to do now? We also know taht living with like-minded people is much easier.
In larger projects , the integration of the different variations can be realised on social levels above the level of the group. Imagine four groups that share a 'courtyard'. Now we can provide more homogeneous groups. In the first group the focus can be on families and the education of children, in the second one the elderly people may focus on their reflection on the past and in the third group we may find idealistic young people and their commitment to change society, while the fourth group consists of yuppies with their experience of travelling all around the world. As an example.
These four lifestyles have their own qualities and their own rhythm, but they can come together in the 'courtyard' and the elderly can contat the children , the idealists can discuss education with the parents, who can ask the older people for advice and the yuppies can tell about their journeys abroad. These groups only shares a courtyard , a garden with chickens , a playground and a barbecue area with pick-nick table , so the different lifestyles can be absorbed into a larger social structure without disturbing each other.
The same goes for ’courtsyards’ that may be caraterized by the interest in outdoor sports , travel, art, or politics. Different lifestyles that may find shelter in the general lifestyle of the entire project.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Not everything has to be thrown in the group when there are a higher social levels in wich the differences can be bridged
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
What I want to illustrate with this example is how different lifestyles can be connected without being intertwined too much. Thus, the advantages of variation can survive the differences. A concept that has been put into practice in the Danish project 'Munksogard' in Roskilde.
Munksogaard in Roskilde. Different lifestyles in different groups, integrated on a higher level.
This is not a panacea for all problems that may arise. Something that deserves special attention is the temporary care for people with different problems. This requires a solid group, motivation and good preparation. Two considerations:
10) - spread variation and integrate different life-styles in higher social levels. 11) - be well prepared for temporary shelter.
Choosing new residents
In projects for communal living, the incumbent group chooses new residents. This sometimes leads to negative responses like ’Ah, balloting’. This is true, but also necessary. In the ‘Central Living’ project where I live myself, there once was a group that wanted to avoid this and they sais to newcomers: ‘Anyone who feels at home with us is welcome'.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
'Anyone who feels at home with us is welcome'
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Unfortunately, in practice this led to many problems . The conscious choice of residents is not a guarantee against this, but it can reduce the chances that problems arise. And what is against it after all? Isn’t this inherent to living in a house together. People who want to share a house with a partner have procedures that are a lot stricter than the procedures of a group , where candidates are invited for a meal two or three times! Assents are a necessary evil to get an idea of new residents: do they fit in the group and can they give some new input?
Assents make it also possible to search for specific types of households, regarding age , social status, beliefs or any social problems, it is possible to maintain the variation in the composition of the groups.
Considerations:
12) -don’t be afraid of the word ‘balloting’ but try to estimate how new residents will join the existing group and what they could possibly add . 13) - see this process as an opportunity to influence the variation of lifestyles in the project.
3 What we can do together
And how we keep in touch
Shared facilities, which is what all forms of communal living have in common . But how do we go about it ? This is the final part of a series of three articles on issues that may be involved in the sharing of facilities in the atmosphere of living of interest.
Lack of spontaneity
At first sight, it seems that sharing facilities does not have much tot do with the design of a project. As long as they are there! You can just arrange how and when you use them. You can agree on cooking on terms and a sign-up when you join the group. For the use of the bar you can put up posters. And then there's always the computer, or the iPhone, to keep in touch with your neighbours. What is there more to say?
May-be this: in the seventies a living experiment was set up in Hamburg , the so called 'Wohnmodell Steilshoop’. From the outside it looked like an ordinary flat , but the inside was designed for residential groups and communes. All in consultation with the residents. On the ground floor there were a nursery , a gym and recreational spaces and at the rooftop there was a meeting and conference room adjacent to the sunroof.
The nursery on the ground floor Meeting room on the roof
A brilliant experiment, but one thing was overlooked. If you came from outside, and you went home, to your commune, you could see nothing of the common activities on the ground floor, all of which were hidden behind closed doors. To know if there was something going on somewhere, you had to open all doors one by one.
.jpg)
Ground floor of the Wohnmodell in Hamburg . Open all the doors of the inner hallway to see if there is something going on behind . Or take the elevator to the meeting room on the roof.
For the general meeting room, annex bar, residents had to take the elevator up, to see if anyone was there. This setup only worked as everything was agreed on forehand ... casual encounters , the possibility to have a look or to join an activity spontaneously, was totally discouraged by the design. A shortcoming that undoubtedly contributed to the early termination of this interesting experiment.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
To know if there was something going on somewhere you had to open all doors one by one
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Stroll
Imagine that you come home and before you go to the elevator you pass the general meeting room, which perhaps has a terrace, children's rooms or the gym area. There you may see someone you know, or you are questioned by someone, and before you know it you've heard a story, your told your own or you subscribed for a meal or an activity. For this mechanism, think of your holidays, when you walk along a variety of cafes and watching where you 'll press down. If you come home or you leave to do errands, the same can happen. Thus, the layout of a project may invite spontaneous encounters. But we must be careful here: when a route passes right between the tables, or through the common rooms, a conversation becomes a must. And you kill the spontaneity that you tried to evoke. Considerations:
14) - care for a disclosure of the property along (and not through ) the public areas . 15) - prevent common areas to be located at the end of a journey.
Corridors
Not only in politics but also in everyday life casual contacts in corridors are important. If we look at a neighborhood , we find that people everywhere an opportunity for such conversations ‘by the way’. The line at the checkout , the laundry, the garbage can, people exchange thoughts anywhere, casually, also on all kinds of issues, also about what is happening in the neigbourhood. Thus they form a sort of a 'bottom up' opinion which may come into play one day.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In unexpected places people exchange thoughts and form an opinion 'bottom up'
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
This mechnisme can also work in a project with shared facilities. Residents can have a chat next to the washing machines, the mailboxes, or in the garden where all can be discussed. Plans for a playground in the garden , the new decor of the bar , the authorization procedure for new residents , In all sorts of unexpected places people exchange thoughts and form an opinion about what is going on . No agenda , no chairman and no immediate consequences. All casually as they came for something else.
These kind of calls can be encouraged when there is a bench, a wall to sit on near the washing machines, in the vegetable garden, next to the mailboxes , and wherever something is taken care of. What stimulates ’s here is a view of something that can give rise to such a conversation.
Consider to:
16) - provide possibilities tot sit down for a while, next to activities, so residents can exchange ideas casually. 17) - if possible, with a view of something that can serve as lead to a conversation
Outsiders
Above two types of contacts are outlined : the more formal contacts when residents are strolling, and the more informal contacts in the corridors where opinions are formed ‘bottom up’. The latter may not be shared by everyone. That seems to be inevitable, but perhaps also beneficial. The tension between what is common and what might be better keep sus alive. But also tensions can build up. Fortunately, there is a third form of contact that can work as a lubricant here: contact with outsiders. They can come up with new perspectives , and thereby , they do not feel inhibited. Because outsiders are not aware of things that are sensitive , they can , express quite a bit like the Jester in earlier times. (As long as they remain polite, though!)
How can we imagine this kind of contact?
Suppose you want to go shopping in a mall in a nearby neighborhood. Here you are used to the fact that neigbourhoods are interconnected. You don’t have to leve your own neighbourhood before you can enter the nearby neigbouhood by a kind of main entrance. How different is this in our homes. Here we cannot use an interconnecting door that gives way to the living room of the neighbours. Here we must go out to the higher level of the street and ring the bell. But how is the situation when it comes to the livingroom of neigbouring groups in a cohousing project?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Outsiders are not aware of things that are sensitive , they can , as the court jester in earlier days, express themselves freely.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
There are projects in which you can go directly from your own unit to the neigbouring livingroom. Thanks to a continuous inner hallway that connects the residential units with the common rooms of the neighboring groups. As in the living collective of Purmerend, see pictures below.
Ground floor of residential collective of Purmerend. The continuous inner hallway connects all units with all ten group rooms .
One point to consider is how big you want to be the group of outsiders. If all residents of the collective housing project may enter all the group facilities, that might be a bit too much, there is a chance that groups will tend to close up. Maybe outsiders from three or four neighboring groups is enough. This principle can also be applied on higher social levels.
To invite residents to casual contacts it is advised to provide leads to a conversation.
Consider:
18) - connections between a number of group areas, indoors, with a limit to the number of outsiders that have access to these connections. 19) - the same principle used at higher levels .
20) - leads to a conversation.
Thresholds
The archetypical American home has a porch. After work you can get some rest here, in a rocking chair with a newspaper and a drink at hand. From here you can view the street and, if desired , you can chat with passersby.
Verandas in fictitious cowboy town bordering downtown area ( Belgium )
This principle, 'porch life', can also be applied to other levels. Units may have a porch that opens onto the group area. These areas may have their own veranda or terrace, overlooking a communal courtyard . And this courtyard may also be provided with a porch or a threshold that gives a view, this time on the facilities of the street or the project as a whole. Finally, these facilities may have a threshold, a terrace, that offers a view of the life in the neighborhood.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Thresholds can work as a kind of glue between different levels
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Thus, from the unit you can see what is going on group level, from here you can see what is going on courtyard etc. Conversely, this also works. From the level of the project you can look back at the courtsyards, from here you can look back to the porches of the groups and from here you can keep an eye on the porches of the units. So these thresholds can function as a kind of cement, ensuring consistency inside a project and a connection with the neighborhood .
What helps here again is something that can trigger a conversation can. A barbecue spot, rabbits in the garden, a water pump where children play ...
Consider:
21) - a porch or threshold on different social/spatial levels 22) - something that may trigger the conversation
Three kinds of casual contact
We have seen above, three kinds of casual contact , each of which have a different effect and different facilities. Because all this might be a bit confusing after first reading, I will conclude with a short summary. - for the regular contacts between residents design the acces in a way that it passes the common areas, this for the stroll effect.
- furthermore, think of spots, where resident can, casually, sit down and exchange ideas, and form 'bottom up' opinions.
- third, offer opportunities for contacts with outsiders. Here the acces can be used to connect more group rooms or courts.
To strengthen all forms of contact and to emphasize the coherence of a project can be thought of threshold as a kind of glue between different levels.
Dr Ir Philip (Flip) Krabbendam
LinkedIn:
https://www.linkedin.com/today/author/0_0d73L8ozPl8cC7mJaLsbT0?trk=prof-sm
Blog ‘de Architect’:
http://www.dearchitect.nl/blogs/bloggers/philip-krabbendam.html
Blog:
http://www.flipkrabbendam.nl/
1 What we can do together
And with how many
Shared domestic facilities is what all types of cohousing ( such as ‘central living’ and ‘group houses’ ) have in common . But how can we put this principle best in practice .
In the first part ‘what we can do together and with how many' I will consider which facilities are appropriate and what is a suitable groupsize that fits the facility. In the second part 'what we can do together and with whom' I'll look at the possibilities of the integration of different lifestyles. In the third part 'what we can do together and how we keep in touch' I will look at how residents can be invited to casual contacts that , projects , and in the immediate neighborhood .
From small to large .
We encounter shared facilities on different scales . On the scale of a small group, as in the case of a group house, on the scale of a larger group, such as an old courtyard , on the scale of a large group such as a street, and on higher levels, such as the neighborhood , the quarter, districts and the city as a whole. Below, I want to show some examples, and connect them...
Hall , cluster and group
An early example of a small-scale shared facility is found in the experimental flats in Utrecht Overvecht (1971). Here every four homes share a common 'hall' . These halls were and still are used as playground for children, for playing games, table tennis, or for a communal meal.
Experimental flats in Overvecht . The common halls are used for different kinds of playing.
In the ‘central living’ (centraal wonen) project in Hilversum (1977), we see 'clusters' of four and five housholds that live in seperate houses, connected with a clusterfacility: a room for cooking and eating. The current housing occupancy hovers around two people so in these clusters you can expect groups of about 8 people , but it can be more: 4 families with 2 children can build up to a group of 16 people!
In the ‘central living’ project in Delft (1981), there are no separate houses, but bigger and smaller quarters, that can be rented in different combinations. Here we see no clusters, but 'groups' where the inhabitants cook, eat and chat. In the 'shared living' (gemeenschappelijk wonen) project in Nieuwegein, we find both forms: groups and clusters.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In the experimental flats in Overvecht the groups of four households do not share a kitchen, but a room for playing. So this kind of facility is also possible.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Courtyard , small project and court
As an examples of a slightly larger scale we see the classic courtyards, where inhabitants share an access (surcharge) and a common garden, originally equipped with a pump, as a facility for 20 to 30 houses.
More recently, we see relatively small projects, some 20 or 30 households, who share a garden and a general meetingroom, whether or not fitted with a workshop and washing machines. One example is a project called 'Zonnespreng' in Driebergen, a project for 20 households that share a general meeting room, a guest room and quite a large and adventurous garden/wood area, where residents can meet each other by the fire or on a pick-nick table, and children can climb trees and play hide and seek.
The 'Zonnespreng' in Driebergen: 20 appartments with a central meeting room under the porch and an adventurous garden and wood area around it.
The 'shared living' (gemeenschappelijk wonen) project in Nieuwegein has more than groups and clusters: the tenants also share facilities at the levelof 30 households: the so called 'courts'. A garden area with for example a playground, a pick-nick table and a fire pit. And a room for bicycle storage.
A ' court ' in 'shared housing' in Nieuwegein
In ‘central living’ in Delft, also a bigger project, we find the same kind of courts, here on average 20 households, with also a workshop, storeroom for bicycles and a laundry.
Street, home zone and project
At a higher level, we can also find shared facilities. For example, in the 'street', where residents share an outdoor area for taking a stroll, for chatting, a barbecue or a party. It is a facility that is put under pressure by the car, that need to be parked here.
In the seventies the 'home zone' was introduced , a street designed in a way that cars knew their place, so that the residents could inhabit the street as they originally did.
The ' Wandelmeent’, the street of ‘central living’ in Hilversum. Behind the spiral stairs we can recornize the general meeting room annex bar.
Also in the seventies, the first ‘central living’ (centraal wonen) projects arose, housing projects that all had their own outside area, like a street or a square, but here were also indoor facilities, called 'project facilities': such as a bar, also used for general meetings, workshops and rooms for children. Here we are at the level of about 50 households/ 125 people, like the aforementioned projects in Hilversum (lower level: 'cluster') and Delft (lower levels 'groups' and 'courts'). The also mentioned 'shared living' project in Nieuwegein (lower levels: groups, clusters and 'courts') is a project of more than 250 people, with different project facilities.
Facilities for the neighborhood , quarter, district and city
In cities we are used to the level of the neighborhood, with shops, convenience stores and play areas for children. And above this level we see the quarters, districts and the citycentre, all with their own specific facilities.
A series of levels
Sharing facilities can be very practical, but it is also a way to maintain contact with others, who are not part of the household. The importance of this cannot be underestimated, because we are not simply who we are, we are also who we are in relation to others. A household in a flatbuilding finds itself faced with a large-scale environment that discourages contact with others. The gap between the level of the household and the social context of the large scale environment puts the household in a social vacuum. When you embed the same household in a smaller context, the household can be recognized as a part of it. But this in not enough. If there would be only small groups of households, these groups would also be isolated. The problem of isolation would only be shiftedto a higher level. In other words: the small group needs a bigger group in order to position itself in a social context. And also this bigger group needs a next level, etc etc.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Any social circle needs a context
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
When we want to make sure that every social circle has a context, we need a whole series of levels , from bedroom to the city center and beyond. This series usually exists, but there is also a gap in it. Looking upwards from the privacy of the bedroom , we may see the living room as the first higher level, that contains a social level, the family, in which the members of this family can place themselves. But then there is a long interval until the level of the neigbouhood, where the series regains shape.
Housing projects with shared facilities can bridge this gap if they are not too small. A cluster or a group reaches not far enough to meet the context of a whole neighborhood. The same applies to small projects of about 20 to 30 households.
Only projects on the level of a street, of 50 to 100 households, can be recognized in the decor of the neighborhood. From here the series of levels inside the projects can connect with that part of the series that still exists, the sequence of neighborhood, the quarter, the district, the city etc.
But still there can be a gap: not all projects provide a smooth connection between the individual household and the community as a whole. In major projects the set of levels can be incomplete in two ways. Thus, the halls of the experimental flats in Overvecht, Utrecht, can provide a social context for the individual households, but above this the ‘hallcommunity' there is only a parking lot for the residents of 3 x 4 halls, and the question is whether these facilities can provide a social context. Facilities that can provide a social context for the entire complex of 183 homes are also missing.
Experimental flats in Overvecht . 3 x 4 halls share a parking lot . Social context?
On the other hand, we also see major projects that only have facilities for the whole. The social context that can arise here is very large for individual households.
These considerations make understandable that larger projects containing more levels . But now it gets interesting. If we accept this principle, then how can we best materialize it? We can of course base ourselves on the experience like mentioned above, but perhaps there is more to be found.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In a span of control between 5 and 10 , the boss can follow anyone personally
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Literature
When you study literature, It is hard to find something on group size, coupled with a facilities. A few things :
- for businesmeetings the number of 8 people seems to be an optimum, that ensures that all participants come to fruition.
- another number that is mentioned is 30. This is the number of people who can live without written rules.
- then there is the number 120, which represents the number of people we can grasp as acquaintances in our lives.
Span of control
A concept from the world of business organization that might be useful is the so called ' span of control’. This is a number that expresses how many people can be monitored by a supeviser before he/she loses the overview . Research showes different numbers. The maximum can be 5 , but in other studies also the numbers 10 , 15, 50 or even 90 appear. All seems possible. The explanation is that the large numbers occur in companies where production is highly automated , and where employees know what they routinely have to do . The small numbers apply to more customized work, where the employees must be monitored closely.
What can we conclude from all this? Shared facilities seem to correspond with this close monitoring. If we just think away the supervisor, then we may say that you can function in a group of 5, better than in a group of 15 or more. Thus, the number 8 for a group maybe not so bad .
Echelons
In urban planning is also reflected on the size of the different scales. For example Gaston Bardet has called for a series of 'echelons' that scale up with a factor of 5 to 15 up. When we take the average factor, 10, we would see groups of 10 people, streets of 10 groups (100 people), neighborhoods of 10 streets ( 1,000 people ) etc. But perhaps this 'span of control’ of 10 is a bit on the large side.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
To the ideas of 'transition towns' and 'ecovillages' we can derive some interesting functional facilities
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Suitable facilities
The life on the levels of the series stands or falls with suitable facilities. A common kitchen for 18 people is barely functioning . The management of a kitchen requires a smaller group with a stronger organization (a smaller span of control).
For a 'courtyard', a group of 20 to 30 households seems to be too large. Lawn mowing in the common garden, keeping plants , weed pulling , these are serious tasks in a large garden, while the personal involvement decreases with the increase of the number of residents. If you count the groups, the number is less alarming. 20 to 30 households comes down to 5 to 7 or 8 groups. This makes it easy to divides the tasks and let these them occasionally rotate.
Regarding the appropriate facilities for the entire 50 to 100 households: a meeting place and bar, sometimes with facilities for children, hobby , and occasionally a purchasing cooperative and a sall restaurant. These facilities ask for dividing tasks, for opening the bar, coffee mornings , musical and literary evets , general meetings , the project newspaper , contacts with the landlord , or the organization of festivities. Here the subdivision in ‘courts’ can help with the organisation of the different tasks.
Transition towns and ecovillages
The facilities spread across the various levels can distinguish between functional services and facilities aimed at the experience. I have the impression that the latter stand in the foreground. Having meals in the group , sunbathing or barbecuing in the courtyard, visits tot the bar… There are some functional features , but perhaps not always interesting. Like the kitchen sink and the stove, the lawnmower, hoe, broom and washing machine, tap and pantry in the bar.
But if we look at the ideas of ‘transition towns’ and ‘ecovillages’ we can still derive some interesting functional facilities. As a greenhouse and vegetable garden for their own use , a gray water circuit , a constructed wetland for wastewater reuse , a wadi for the reception of rain, conservatories and solar cells.
These facilities can be distributed over the different levels, but we need to ask an important question here: are there enough people in the house to do the work, to maintain the equipment and distribute the products as necessary?
What to do now?
On the basis of the above-mentioned examples we can imagine a series of levels that contains the individual household, the group, the courtyard and the project or street. To form a series it is important to choose the numbers in a way that the levels are attuned to one another. A ‘span of control’ of 4 seems to be favorable here. Now we can consider to build the following series:
1) -individual members of a household who share a living room and a kitchen
2) -4 Households who form a 'cluster' or a ‘group’ of about 8 people who share a kitchen
3) -4 Groups ( 16 households), about 32 people, who form a ‘courtyard’ and share a garden with a bicycle storage, a workshop, and washing machines.
4) -4 Courtyards (64 households), 128 people who live in a ‘project’ or street and share a general meeting room annex bar, and possibly workshops and room for childcare.
Perhaps needless to say, but these numbers represent a kind of average , if you look at the practice you see how they can be used flexibly. A larger or smaller project can also work perfectly well. In practice, you can also see that one of the levels may be missed. In projects where household that live in seperate houses that support the level of 'clusters', it can cost a lot of energy to run the life of the household as well as life of the cluster, because these levels have simuar facilities: a kitchen and a living area. In this case it may be wise to integrate the housholds directly in the level of the courtyard.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Domestic life has become a part-time job
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
What we have to remember in all of this: husband and wife are both working during the day, the children are at school or at a childcare centre. During the day there are very few people at home . Domestic life has become a part-time job. We don’t have much time left for sharing common facilities, since we hardly have time to inhabit our own homes.
If we want to derive functional features from ‘transition towns’ and ‘ecovillages’ then we must be sure of the availability of the 'workers' that will be needed to run these features.
2 What we can do together
And with whom
Shared facilities, that is what all forms of cohousing have in common . But with whom do we want to share these facilities?
Social context
As we saw in Part 1, the environment hardly provides any social context in which households , singles or families, can fall into place. At the level of the street social contacts occur only occasional, and the decor of the neighborhood is so big that individual households can hardly be recognized. For a social context, we need a range of social levels, from the household, through a group or cluster , a courtyard, the project and the neighborhood to higher levels. In Part 1 of this series , we have also seen what facilities can play a role here. In this part we look at the nature of social life at different levels of the series.
Variation in household size
A characteristic of the Dutch cohousing association ‘Central Living’ is striving for diversity in the group of residents. Sharing facilities with singles , doubles households and families , households of different sizes, can enrich the lives of each of these households. The adults of these households all have more opportunities for contacts and development in their immediate living environment, and they all can get involved in the growing up of children. On the other hand the children can come into contact with multiple adults, and thus they can evolve more gradual into independend grown ups. An aspect that can be anticipated in the design of a project. Like in the cohousing project in Hilversum , where teenagers can have a private entrance to their room. In the Danish project in Hillerød , " Saettedammen ", many teenagers have a stairway to the balcony of the first floor, where their bedrooms are situated. In the Danish project Tingsgarden (also mentioned in Part 1) there are completely self-contained rooms with a private entrance , which is included in the privacy of the " family group " of 15 households.
For the variation in household you may consider to:
5) -combine houses of different sizes. 6) -keep open the possibility a separate entrance for children who are becoming independent.
A private entrance for children in the Tingsgarden project in Denmark
Variation in age
The variation of different ages may be an enrichment . It enables older people to enjoy the naivety of children, who in turn, can benefit from the life experience of the older people, which may even apply to their parents. Thus, different stages of life may deepen and enrich each other .
-------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------
Different life stages may enrich each other
-------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------
If you want to invite people of all ages consider to:
7) -combine housing suitable for the elderly and housing for parents with children.
Variation in income and status
From the beginning, the Dutch ‘Central Living’ association has striven to make co-housing accessible to everyone who wishes to live in a collective; not only for those who could afford it, and not just for those with lower incomes . It should be a right for everyone. This might contribute to more understanding between higher and lower income groups, and bridge social inequalities in society.
To provoke a variation in status and income you can consider:
8) -a mix of rental and owner-occupied housing.
(This can lead to a complicated situation at the point of decision making, but these complications are soluble, there are special rental and purchase contracts for development )
Variation in beliefs
Additionally, it may be interesting to vary in terms of beliefs or convictions. Anarchists , Marxists , capitalists , Antroposophists, Darwinists and Christians , Buddhists and Taoists ... the confrontation of different faiths can provide much food for thought .
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
The confrontation of different beliefs can provide a lot of food for thought
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
To my knowledge this variation is not often sought after. But it exists in one case that I know of, in the housing collective ‘The Carré’ in Delfgauw, where ecology , spirituality , and the pursuit of community florish together. This is an aspect that does not need to be reflected in the design.
Variation in social integration
Living in a collective housing project may have meaning for people who are shut out or who find it difficult to find a connection with society. Social life that comes along with the sharing of facilities may help people with mental health problems , victims of domestic violence, ex - drug addicts or ex-prisoners. They may feel safe in a group and that can help the mto integrate more in society. This is why some groups reserve a space to harbor and support these people temporarily. For the group , this may have a positive effect, because they come into contact with people that they normally don’t get to know.
This goal brings us to the following consideration:
9) - take one or more support units in the design , which are suitable for temporary shelter, units that are the financial responsibility of the group.
How?
How can you combine all these possible variations ? Let's assume a group or cluster of eight adults and a few children. Would it succeed if all the variations listed above where to live together in this group? A thought experiment. Imagine the group consists of two singles, a double and two household families. One single is an alcoholic, the other is a successful pop artist. The two-person household consists of two elderly people , one of them is anxious demented , while the other is struggling with a gambling addiction.
Integrate all in a group
One family consists of a father who is a director working for a multinational, while his wife is a volunteer in a third world shop. One of the children is gifted and not motivated for any education, while the other wants to improve the world and develops as an environmental activist . The other family is deeply religious and wants to support people who cannot find peace and struggle to fit in society. In this group, that is an ex –convict, who temporarily resides in the supportunit. The children of this family are still in elementary school , where they regularly play truant.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Maximum variation in a group , what kind of discussion, we can expect at the breakfast table?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
If we aim for a maximum variation within a group , what can we expect here? Will our lives get more and more interesting and rich?
Integration at higher levels
Variation may be a means of enrichment , but it may also be too much. So much that the participants have nothing to say to each other anymore. What is to do now? We also know taht living with like-minded people is much easier.
In larger projects , the integration of the different variations can be realised on social levels above the level of the group. Imagine four groups that share a 'courtyard'. Now we can provide more homogeneous groups. In the first group the focus can be on families and the education of children, in the second one the elderly people may focus on their reflection on the past and in the third group we may find idealistic young people and their commitment to change society, while the fourth group consists of yuppies with their experience of travelling all around the world. As an example.
These four lifestyles have their own qualities and their own rhythm, but they can come together in the 'courtyard' and the elderly can contat the children , the idealists can discuss education with the parents, who can ask the older people for advice and the yuppies can tell about their journeys abroad. These groups only shares a courtyard , a garden with chickens , a playground and a barbecue area with pick-nick table , so the different lifestyles can be absorbed into a larger social structure without disturbing each other.
The same goes for ’courtsyards’ that may be caraterized by the interest in outdoor sports , travel, art, or politics. Different lifestyles that may find shelter in the general lifestyle of the entire project.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Not everything has to be thrown in the group when there are a higher social levels in wich the differences can be bridged
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
What I want to illustrate with this example is how different lifestyles can be connected without being intertwined too much. Thus, the advantages of variation can survive the differences. A concept that has been put into practice in the Danish project 'Munksogard' in Roskilde.
Munksogaard in Roskilde. Different lifestyles in different groups, integrated on a higher level.
This is not a panacea for all problems that may arise. Something that deserves special attention is the temporary care for people with different problems. This requires a solid group, motivation and good preparation. Two considerations:
10) - spread variation and integrate different life-styles in higher social levels. 11) - be well prepared for temporary shelter.
Choosing new residents
In projects for communal living, the incumbent group chooses new residents. This sometimes leads to negative responses like ’Ah, balloting’. This is true, but also necessary. In the ‘Central Living’ project where I live myself, there once was a group that wanted to avoid this and they sais to newcomers: ‘Anyone who feels at home with us is welcome'.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
'Anyone who feels at home with us is welcome'
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Unfortunately, in practice this led to many problems . The conscious choice of residents is not a guarantee against this, but it can reduce the chances that problems arise. And what is against it after all? Isn’t this inherent to living in a house together. People who want to share a house with a partner have procedures that are a lot stricter than the procedures of a group , where candidates are invited for a meal two or three times! Assents are a necessary evil to get an idea of new residents: do they fit in the group and can they give some new input?
Assents make it also possible to search for specific types of households, regarding age , social status, beliefs or any social problems, it is possible to maintain the variation in the composition of the groups.
Considerations:
12) -don’t be afraid of the word ‘balloting’ but try to estimate how new residents will join the existing group and what they could possibly add . 13) - see this process as an opportunity to influence the variation of lifestyles in the project.
3 What we can do together
And how we keep in touch
Shared facilities, which is what all forms of communal living have in common . But how do we go about it ? This is the final part of a series of three articles on issues that may be involved in the sharing of facilities in the atmosphere of living of interest.
Lack of spontaneity
At first sight, it seems that sharing facilities does not have much tot do with the design of a project. As long as they are there! You can just arrange how and when you use them. You can agree on cooking on terms and a sign-up when you join the group. For the use of the bar you can put up posters. And then there's always the computer, or the iPhone, to keep in touch with your neighbours. What is there more to say?
May-be this: in the seventies a living experiment was set up in Hamburg , the so called 'Wohnmodell Steilshoop’. From the outside it looked like an ordinary flat , but the inside was designed for residential groups and communes. All in consultation with the residents. On the ground floor there were a nursery , a gym and recreational spaces and at the rooftop there was a meeting and conference room adjacent to the sunroof.
The nursery on the ground floor Meeting room on the roof
A brilliant experiment, but one thing was overlooked. If you came from outside, and you went home, to your commune, you could see nothing of the common activities on the ground floor, all of which were hidden behind closed doors. To know if there was something going on somewhere, you had to open all doors one by one.
Ground floor of the Wohnmodell in Hamburg . Open all the doors of the inner hallway to see if there is something going on behind . Or take the elevator to the meeting room on the roof.
For the general meeting room, annex bar, residents had to take the elevator up, to see if anyone was there. This setup only worked as everything was agreed on forehand ... casual encounters , the possibility to have a look or to join an activity spontaneously, was totally discouraged by the design. A shortcoming that undoubtedly contributed to the early termination of this interesting experiment.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
To know if there was something going on somewhere you had to open all doors one by one
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Stroll
Imagine that you come home and before you go to the elevator you pass the general meeting room, which perhaps has a terrace, children's rooms or the gym area. There you may see someone you know, or you are questioned by someone, and before you know it you've heard a story, your told your own or you subscribed for a meal or an activity. For this mechanism, think of your holidays, when you walk along a variety of cafes and watching where you 'll press down. If you come home or you leave to do errands, the same can happen. Thus, the layout of a project may invite spontaneous encounters. But we must be careful here: when a route passes right between the tables, or through the common rooms, a conversation becomes a must. And you kill the spontaneity that you tried to evoke. Considerations:
14) - care for a disclosure of the property along (and not through ) the public areas . 15) - prevent common areas to be located at the end of a journey.
Corridors
Not only in politics but also in everyday life casual contacts in corridors are important. If we look at a neighborhood , we find that people everywhere an opportunity for such conversations ‘by the way’. The line at the checkout , the laundry, the garbage can, people exchange thoughts anywhere, casually, also on all kinds of issues, also about what is happening in the neigbourhood. Thus they form a sort of a 'bottom up' opinion which may come into play one day.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In unexpected places people exchange thoughts and form an opinion 'bottom up'
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
This mechnisme can also work in a project with shared facilities. Residents can have a chat next to the washing machines, the mailboxes, or in the garden where all can be discussed. Plans for a playground in the garden , the new decor of the bar , the authorization procedure for new residents , In all sorts of unexpected places people exchange thoughts and form an opinion about what is going on . No agenda , no chairman and no immediate consequences. All casually as they came for something else.
These kind of calls can be encouraged when there is a bench, a wall to sit on near the washing machines, in the vegetable garden, next to the mailboxes , and wherever something is taken care of. What stimulates ’s here is a view of something that can give rise to such a conversation.
Consider to:
16) - provide possibilities tot sit down for a while, next to activities, so residents can exchange ideas casually. 17) - if possible, with a view of something that can serve as lead to a conversation
Outsiders
Above two types of contacts are outlined : the more formal contacts when residents are strolling, and the more informal contacts in the corridors where opinions are formed ‘bottom up’. The latter may not be shared by everyone. That seems to be inevitable, but perhaps also beneficial. The tension between what is common and what might be better keep sus alive. But also tensions can build up. Fortunately, there is a third form of contact that can work as a lubricant here: contact with outsiders. They can come up with new perspectives , and thereby , they do not feel inhibited. Because outsiders are not aware of things that are sensitive , they can , express quite a bit like the Jester in earlier times. (As long as they remain polite, though!)
How can we imagine this kind of contact?
Suppose you want to go shopping in a mall in a nearby neighborhood. Here you are used to the fact that neigbourhoods are interconnected. You don’t have to leve your own neighbourhood before you can enter the nearby neigbouhood by a kind of main entrance. How different is this in our homes. Here we cannot use an interconnecting door that gives way to the living room of the neighbours. Here we must go out to the higher level of the street and ring the bell. But how is the situation when it comes to the livingroom of neigbouring groups in a cohousing project?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Outsiders are not aware of things that are sensitive , they can , as the court jester in earlier days, express themselves freely.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
There are projects in which you can go directly from your own unit to the neigbouring livingroom. Thanks to a continuous inner hallway that connects the residential units with the common rooms of the neighboring groups. As in the living collective of Purmerend, see pictures below.
Ground floor of residential collective of Purmerend. The continuous inner hallway connects all units with all ten group rooms .
One point to consider is how big you want to be the group of outsiders. If all residents of the collective housing project may enter all the group facilities, that might be a bit too much, there is a chance that groups will tend to close up. Maybe outsiders from three or four neighboring groups is enough. This principle can also be applied on higher social levels.
To invite residents to casual contacts it is advised to provide leads to a conversation.
Consider:
18) - connections between a number of group areas, indoors, with a limit to the number of outsiders that have access to these connections. 19) - the same principle used at higher levels .
20) - leads to a conversation.
Thresholds
The archetypical American home has a porch. After work you can get some rest here, in a rocking chair with a newspaper and a drink at hand. From here you can view the street and, if desired , you can chat with passersby.
Verandas in fictitious cowboy town bordering downtown area ( Belgium )
This principle, 'porch life', can also be applied to other levels. Units may have a porch that opens onto the group area. These areas may have their own veranda or terrace, overlooking a communal courtyard . And this courtyard may also be provided with a porch or a threshold that gives a view, this time on the facilities of the street or the project as a whole. Finally, these facilities may have a threshold, a terrace, that offers a view of the life in the neighborhood.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Thresholds can work as a kind of glue between different levels
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Thus, from the unit you can see what is going on group level, from here you can see what is going on courtyard etc. Conversely, this also works. From the level of the project you can look back at the courtsyards, from here you can look back to the porches of the groups and from here you can keep an eye on the porches of the units. So these thresholds can function as a kind of cement, ensuring consistency inside a project and a connection with the neighborhood .
What helps here again is something that can trigger a conversation can. A barbecue spot, rabbits in the garden, a water pump where children play ...
Consider:
21) - a porch or threshold on different social/spatial levels 22) - something that may trigger the conversation
Three kinds of casual contact
We have seen above, three kinds of casual contact , each of which have a different effect and different facilities. Because all this might be a bit confusing after first reading, I will conclude with a short summary. - for the regular contacts between residents design the acces in a way that it passes the common areas, this for the stroll effect.
- furthermore, think of spots, where resident can, casually, sit down and exchange ideas, and form 'bottom up' opinions.
- third, offer opportunities for contacts with outsiders. Here the acces can be used to connect more group rooms or courts.
To strengthen all forms of contact and to emphasize the coherence of a project can be thought of threshold as a kind of glue between different levels.
Dr Ir Philip (Flip) Krabbendam
Mei 15th, 2013
BETROKKENHEID
Onderzoek naar situationele en instrumentele kwaliteiten van de gebouwde omgeving
Het onderzoek kan besteld worden bij: http://www.bol.com/nl/p/betrokkenheid/9200000035749399/
Betrokkenheid op de gebouwde omgeving
Functionaliteit
In de twintigste eeuw wordt de functionaliteit het leidend principe in de architectuur. Een extreem voorbeeld hiervan is het plan van Barsc en Vladimirov uit 1929, waarin de mens in verschillende levensfasen op verschillende plaatsen in het gebouw zou wonen om verschillende bewerkingen te ondergaan. Het productieproces en de lopende band waren de inspiratiebron voor deze architecten geweest. Een functioneel gebouw, maar wat betekent dit voor de bewoners die op de lopende band staan? Zij kunnen de functionalteit ondergaan, zij functioneren in het verlengde van de omstandigheden.
Barsc en Vladimirov: bewoners op de lopende band
Modernisme
De nadruk op de functionaliteit zien we ook in de architectuur van het Modernisme. Hiermee associeerde deze architectuurbenadering zich met de wereld van wetenschap en techniek, waar men zich bezig hield met de realiteit.
De nadruk op de functionaliteit leidde echter tot de onderstaande spotprent, waarin tot uitdrukking wordt gebracht dat bewoners van een modernistische woonomgeving het idee hadden dat zij alleen nog konden mee-functioneren, als radertjes in een grote machine. De afbeelding van Charlie Chaplin verwijst naar de film ‘Modern Times’ waar Chaplin letterlijk gedwongen wordt mee te functioneren in een grote machine, namelijk in een fabriek.
http://www.youtube.com/watch?v=G9ar-INFf8w&feature=related
Functioneren als een radertje in een grote machine
Deze kritiek, die al ontstond voor de Tweede Wereldoorlog, kwam na de oorlog terug. Het waren de architecten van ‘Team Ten’ die naar aanleiding van de architectuur van de wederopbouw, de nadruk op de functie ter discussie stelden.
Architectuur van de wederopbouw
Participatie
In de zestiger jaren ontstond het idee dat de betrokkenheid van bewoners zou verbeteren als zij konden meebeslissen over de vormgeving van de gebouwde omgeving. Participatie werd het toverwoord.
Woonerven voor spelen en onderlinge contacten
Er ontstonden woonerven die geschikt waren voor meer dan alleen functioneel verkeer, voor het langs elkaar heen lopen. Hier kon je een praatje maken, hier kon gespeeld worden. Hier was iets te beleven. Een woonerf nodigde uit tot betrokkenheid!
En de woningen werden gevarieerder doordat bewoners konden beslissen over de indeling en soms ook over het uiterlijk.
Het zelf indelen van woningen in Papendrecht, ontwerp van Frans van de Werf
Nieuwe truttigheid
Met de term ‘Nieuwe Truttigheid’ verwees Carel Weeber in 1979 naar de schamele resultaten van deze participatie. Woningen met vele hoekjes en dakjes en woonerven met overal spoorbielzen waar niemand nog de weg kon vinden. (Wat we nu bloemkoolwijken noemen) Voor Weeber was het duidelijk, participatie had niet geleid tot een woonomgeving waar men zich betrokken bij voelde.
Bloemkoolwijk.
Dat komt er van als je architectuur reduceert tot sociologie, of tot buurtwerk. Het werd tijd dat professionals weer eens een kans kregen. En het was niet alleen Weeber die er zo over dacht.
Postmodernisme
Deze nieuwe professionals verzetten zich, net als de participerende bewoners, tegen het Modernisme. Zij noemden zich dan ook ‘Postmodern’.
Maar hiermee verscheen de ironie in de architectuur. Timpanen met neonlicht, of andere relativerende verwijzingen naar klassieke architectuur.
Kapitelen met neonlicht van Charles Moore
Ironie in Lascaux
Daarnaast werden de hekken van het themapark open gezet. Decors die in het themapark werden gebruikt om diverse belevenissen te genereren werden nu ook buiten het themapark toegepast. Eerst alleen in malls, zoals de befaamde Forum Shops in Las Vegas, waar je kon winkelen in Romeinse stijl. Een belevenis waar het elk uur nacht wordt en weer dag, en waar Bacchus bij elk aanbreken van de dag de beker heft.
http://www.youtube.com/watch?v=VFkIQe8fj-Q&feature=related
Forumshops in Las Vegas: elk uur breekt opnieuw de ochtend aan, elk uur heft Bacchus het glas, terwijl hij Helios aanroept.
Later ook in woonwijken en ten slotte zelfs in kleine stadjes, zoals Seaside in Florida, dat zo op een set leek dat men er in de jaren negentig de ‘Truman Show’ heeft opgenomen. Een mooi voorbeeld van de disneyficatie van de gebouwde omgeving. http://www.youtube.com/watch?v=O0rHH6LQdpI
Sea-side in Florida
Truman op weg in Seaside
Obsceniteit en angst
Rem Koolhaas’ beschrijving van de Generic City uit 1995 lijkt hier bewaarheid te worden. In de netwerkstad die hij beschrijft heerst de belevenis, decors wisselen voortdurend en zo is alles hier in beweging: of zoals Koolhaas het formuleert: elke maandag een nieuwe stad.
The Generic City is the city liberated from the captivity of the centre, from the straitjacket of identity (…). If it gets too small, it expands. If it gets old, it self-destructs and renews (…) it can produce a new identity every Monday morning.
De Franse filosoof Jean Baudrillard voorspelt dat we zo, belevend en spelend, zullen eindigen als figuranten in een wereld waar niets nog betekenis heeft, als obsceniteiten in de ‘postmodernistische leegte’!
We are no longer alienated and passive spectators but interactive extra’s (figurants interactifs); we are the meek lyophilized members of this huge “reality show”. It is no longer a spectacular logic of alienation, but a special logic of disincarnation; no longer a fantastic logic of diversion, but a corpuscular logic of transfusion and transsubstantiation of all our cells; an enterprise of radical deterrence of the world from the inside, and no longer from the outside (…). Being an extra (figurant) in virtual reality is no longer being an actor or a spectator. It is to be out of the scene (hors-scene), to be obscene.
En dat is nog niet alles: de leegte en de obsceniteit maken ons kwetsbaar. Hekken rond winkelcentra en gated communities en bewakingscamera’s moeten ons een veilig gevoel geven. Echter, volgens Lieven de Cauter veranderen deze hekken en de camera’s de samenleving in een eilandenrijk, in een ‘gecapsulariseerde’ samenleving, waar het leven in de capsules getekend wordt door een gevoel van onwerkelijkheid en angst.
Park Bloeyendael: gated community met poortgebouwen
http://www.youtube.com/watch?v=Fv9yLMVHRHM&feature=related
Geen weg terug
Als de wens om een beleveniswaardige omgeving te ontwerpen leidde tot spel en ironie, en tot leegte en obsceniteit… konden we deze wens dan niet beter opgeven en toch maar genoegen nemen met het Modernisme, met het kale functioneren, desnoods in een technocratisch bestel? Functionaliteit kon immers verbonden worden met wetenschap en techniek en daardoor met de realiteit. Dat was misschien toch beter dan het spel, de postmodernistische leegte en uiteindelijk obsceniteit en angst. Deze weg terug werd echter versperd door Jacques Derrida. Deze filosoof stelde dat ons idee van de realiteit gebaseerd is op de logica die we hierin menen te ontdekken. Maar deze logica noemde hij hoogst onbetrouwbaar. Derrida demonstreerde dit door te laten zien dat verschillende vormen van logica strijdig met elkaar kunnen zijn.
Deconstructivistische architecten pasten dit toe op de architectuur door de logica van de constructie, van de plattegrond en van de ruimtelijke opbouw tegen elkaar op te zetten, waardoor er een architectuur ontstond waarin er van de logische eenheid van het Modernisme niets meer overbleef. Wie dacht terug te kunnen naar de realiteit van het Modernisme kon nu begrijpen dat deze benadering op een illusie was gebaseerd. De postmodernistische wereld van het spel leek onontkoombaar.
Frank Gehry. Woonhuis en museum: logica van constructie, plattegrond en gevel tegen elkaar uitgespeeld(?)
Geen hoekjes, dakjes, spoorbielzen en woonerven meer die uitnodigden tot verdwalen. Architectuur nodigde nu uit tot ironie of tot gespeelde belevenissen. Of tot verwarring, waar werd gedemonstreerd dat de logica een spel was dat op verschillende manieren gespeeld kon worden.
Existentialisme
Participatie zou een eind maken aan de modernistische depersonalisatie, maar leidde tot Nieuwe Truttigheid. Postmodernistische professionals namen het over, maar ironie en spel, obsceniteit en angst waren het gevolg! En de weg terug, naar het Modernisme, werd afgesneden door de Deconstructivisten die stelden dat ook functionaliteit en logica relatief zijn en dat ook daar het spel voorop staat.
Wat kunnen we nu nog inzetten ten behoeve van de betrokkenheid?
De filosofie waar betrokkenheid voorop staat is het existentialisme. Hier hebben twee filosofen een grote rol gespeeld, namelijk Martin Heidegger en Jean-Paul Sartre. Zij hebben het existentialisme elk een ander accent gegeven.
Daardoor kunnen we met Heidegger de kritiek op de ‘beleving’ van het Postmodernisme een grond geven, terwijl we met het accent van Sartre de kritiek op het functionalisme van de Modernisten kunnen onderbouwen.
Heidegger begaf zich niet op het terrein van pretparken, maar hij zei wel iets over de betrokkenheid die hoort bij de beleving. Hij definieerde deze als ‘Seinlassen’, waarbij het erom gaat de wereld ‘te laten zijn’, vrij van vooroordelen. Op dat moment is je ervaring authentiek of waarachtig. En voorzover onze ervaring ‘waarachtig‘ is, is ook de wereld ‘waar’ of echt. Deze benadering maakt het mogelijk de beleving van het Postmodernisme te bekritiseren, wat voor de gebouwde omgeving betekent dat deze geen decor moet zijn voor spelletjes en relativeringen, maar een omgeving die waar is, echt, en niet vraagt om acteurs of figuranten.
Sartre legde een ander accent. Hij stelde dat we de wereld niet alleen, vrij van vooroordelen, kunnen ondergaan en ‘laten zijn’. We zijn ook vrij om in te grijpen. Hij betoogde zelfs dat onze betrokkenheid op de wereld pas werkelijk iets voorstelt als we er iets mee doen, als we ook werkelijk iets tot stand brachten. Dit gezichtspunt biedt de mogelijkheid om de functionaliteit van het Modernisme kritisch te bekijken. Voor de gebouwde omgeving betekent dit dat deze als een instrument moet kunnen functioneren in handen van de bewoners, een functionaliteit die precies tegenovergesteld is van die van het Modernisme, waar bewoners in de gebouwde omgeving mee-functioneerden.
Functionaliteit én beleving
Op basis van de denkbeelden van beide filosofen heb ik vele kwaliteiten kunnen omschrijven die uitnodigen, of tot de beleving of tot functionaliteit. Kwaliteiten die beide een domein verdienen in de gebouwde omgeving. Beide? Dat zijn we in de gebouwde omgeving niet gewend. In het Modernisme werd steeds de nadruk gelegd op de functionaliteit, terwijl in het Postmodernisme de beleving voorop werd gesteld, en op grond daarvan werd de hele gebouwde omgeving vormgegeven.
Het vormgeven van twee domeinen houdt een nieuwe uitdaging in! Hoe zou de gebouwde omgeving er dan uit kunnen? Om een idee te krijgen van hoe de twee domeinen zich in één ontwerp laten combineren kunnen we kijken naar de vormgeving van moderne motoren, zoals de Ducatie ‘supersport 1000DS’, waar constructie, uitlaat en motor het functionele domein uitmaken, waarbij het stuur en de bedieningsorganen verwijzen naar het feit dat de motor kan functioneren in handen van een berijder, terwijl de stroomlijnvormen het domein vormen van de beleving, waarmee zonder relativering, ironie, of het gebruik van decorstukken, wordt verwezen naar de beleving van snelheid en avontuur.
Ducatie ‘Supersport 1000 DS’, een motorfiets waar functionaliteit en beleving zijn verenigd in één ontwerp. Kan dat ook in de gebouwde omgeving?
Situationele en instrumentele kwaliteiten
Welke ruimtelijke kwaliteiten passen nu bij het domein van de beleving en welke passen bij het functionele domein als het gaat om de gebouwde omgeving?
Om het onderscheid te maken met kwaliteiten die gangbaar zijn bij de ‘beleving’, zoals ironie, disneyficatie en deconstructivisme, zal ik spreken van ‘situationele kwaliteiten’.
-Dat zijn in de eerste plaats kwaliteiten waar bewoners of gebruikers zelf voor kiezen.
-Om niet verloren te raken in een klein geïsoleerd wereldje van zelfgekozen kwaliteiten, is het van belang dat bewoners de kans hebben om zich te oriënteren op de wereld daaromheen. Nodig is, om met Christian Norberg-Schulz te spreken, een evenwicht tussen ‘aarde’ (=betrokkenheid op directe omgeving) en ‘hemel’ (=betrokkenheid op grotere geheel)
Zo’n evenwicht kunnen we vinden in de opeenvolging van schaalniveaus die lopen van privé naar openbaar. Een reeks die begint bij het privévertrek en die via straat, buurt, wijk, stadsdeel ect., doorloopt tot werelddeel en wereld.
Dit is wat ik de ‘situationele reeks’ heb genoemd.
-Voor situationele kwaliteiten kunnen we naar de postmodernistische architectuur kijken, en dan de ironie, relativering en disneyficatie vermijden. Hiertoe zullen we voorzichtig moeten omgaan met de beelden die hier gebruikt worden omdat deze verwijzen naar andere tijden en andere plaatsen, waarmee ze de betrokkenheid op de actualiteit in de weg kunnen staan. Dit laatste wil ik illustreren aan de hand van een paar voorbeelden.
De nadruk op het beeld leidt de aandacht af van de actualiteit. Wie is deze persoon?
Wat is dit voor een locomotiefje?
.jpg)
Wat zijn dit voor (Zaanse) gebouwen? (Soeters en van Eldonk) Appartementen, kantoren, winkels, pakhuizen, hotels, een stadhuis?
Dit zijn drie voorbeelden van hoe je situationele kwaliteiten kunt benaderen. Uit het onderzoek volgen veel meer van deze voorbeelden, waarin niet alleen de betrokkenheid op de gebouwde omgeving aan de orde komt, maar ook de betrokkenheid op ‘de ander’.
Ook voor het functionele domein kunnen vele kwaliteiten worden genoemd. Om deze te onderscheiden van de kwaliteiten die gangbaar zijn bij het functionalisme heb ik dit ‘instrumentele kwaliteiten’ genoemd.
-Om te laten zien dat de mens niet ‘ook een functie’ is maar degene die ingrijpt de omgeving, heb ik de ‘sociale instrumentele reeks’ geïntroduceerd. Dit is de structuur van werkorganisaties met een strategische top, een middenkader en een uitvoerende kern, voor wie de gebouwde omgeving een instrument is. Zoals een fabriek of een kantoor. Door deze reeks in het instrument zichtbaar te maken kan duidelijk worden dat er een organisatie is die van het instrument gebruik maakt, die het bedient.
-Een ander aspect dat duidelijk kan maken dat een instrument bediend wordt is het zogenaamde ‘handvat’. In modernistische architectuur ontbreekt dit, of het is opgenomen in de strakke zakelijke vormgeving, waardoor het niet meer als zodanig te herkennen valt.
Een moderne keuken waarhet handvat lijkt te ontbreken
Waardoor onzichtbaar wordt dat de gebouwde omgeving een instrument is dat wordt bediend. Wat hierbij kan helpen is het expliciet maken van ‘handvatten’.
Voor een duidelijk voorbeeld van hoe een handvat er uit kan zien verwijs ik naar de scheepvaart, waar de duidelijk herkenbare brug tot uitdrukking brengt dat een schip in de hand wordt gehouden, dat het bestuurd wordt.
De brug, het handvat van een schip
Ten slotte wil ik wijzen op de relatie tussen beide domeinen, tussen de situatie en het instrument. De situatie verwijst naar het ‘laten zijn’ en het instrument verwijst naar het ingrijpen in de situatie. Deze twee vormen van betrokkenheid veronderstellen elkaar: het receptieve ‘laten zijn’ van een situatie kan vragen om een actief ingrijpen en dit ingrijpen zorgt voor een nieuwe situatie, die men weer kan ‘laten zijn’. Doordat beide vormen van betrokkenheid elkaar afwisselen kunnen situaties zich ontwikkelen, en daarmee is ook de noodzaak geboren om instrumenten te ontwikkelen. In een ouderwetse smidse kun je nu eenmaal geen computer smeden.
De wederkerigheid van de situationele en de instrumentele betrokkenheid is dus de motor achter de ontwikkeling van zowel de situatie als het instrument. Deze wederkerigheid kan op twee manieren vorm krijgen.
-Door een wisselwerking tussen beide vormen van betrokkenheid mogelijk te maken, bijvoorbeeld in winkels.
-Door de samenhang tussen beide domeinen zichtbaar te maken, bijvoorbeeld door de afstemming van beide domeinen. Hiervoor kan ik verwijzen naar de bovengenoemde motor, of naar een hedendaagse scooter.
Samenhang tussen het instrumentele en het situationele domein door onderlinge afstemming.
Voor een voorbeeld op het gebied van de architectuur ben ik genoodzaakt te verwijzen naar een eigen ontwerp. Links het situationele gedeelte van een woning met de carport (voor een situationeel opgevatte) old-timer, de 'porch en een dakterras, rechts het instrumentele gedeelte van de woning met plantenkas en wateropslag. Op het dak de instrumentele zonnecellen.
Voorbeeldwoning. Aan de linkerkant het situationele domein, aan de rechterkant en op het dak het instrumentele domein.
De ‘sex machine’, een extreem auto-ontwerp van Jay Ohrberg, maakt duidelijk dat de zichtbaarheid van beide domeinen niet automatisch inhoudt dat deze ook op elkaar zijn afgestemd. De motoren leveren samen 1900 pk. Zo kan met het ronde pluche bed een snelheid worden gehaald van 290 km per uur.
Onderlinge afstemming… ook hier?
Participatie en professioneel kader
Om uit te nodigen tot betrokkenheid wordt op basis van het onderzoek aanbevolen om uit te gaan van de ruimtelijke kwaliteiten die door bewoners en gebruikers worden gewenst. Participatie is het uitgangspunt. Toch is de vormgever daar niet aan overgeleverd: de kwaliteiten die door bewoners en gebruikers zijn gekozen, kunnen door vormgevers verder worden ontwikkeld. Hierboven zijn een aantal mogelijkheden genoemd: de situationele reeks, terughoudendheid bij toepassing van het beeld, de sociale instrumentele reeks en handvatten. De kwaliteiten die uit het onderzoek volgen voorzien vormgevers van een professioneel kader waardoor zij bij het streven naar betrokkenheid niet meer zijn overgeleverd aan de toevallige smaak van bewoners en buurtwerkers. Zij hebben iets in te brengen!
Het onderzoek is getiteld
Betrokkenheid
Onderzoek naar situationele en instrumentele kwaliteiten in de gebouwde omgeving.
Auteur Philip Krabbendam
Het kan besteld worden bij
-Bol.com: http://www.bol.com/nl/p/betrokkenheid/9200000035749399/
Het kan geleend worden bij
-de mediatheek van het IBB
-de bibliotheek van de afdeling Bouwkunde te Delft
-de bibliotheek van de AvBR onder de titel:
En het is te vinden bij:
-http://repository.tudelft.nl onder de naam 'Krabbendam'
Het onderzoek kan besteld worden bij: http://www.bol.com/nl/p/betrokkenheid/9200000035749399/
Betrokkenheid op de gebouwde omgeving
Functionaliteit
In de twintigste eeuw wordt de functionaliteit het leidend principe in de architectuur. Een extreem voorbeeld hiervan is het plan van Barsc en Vladimirov uit 1929, waarin de mens in verschillende levensfasen op verschillende plaatsen in het gebouw zou wonen om verschillende bewerkingen te ondergaan. Het productieproces en de lopende band waren de inspiratiebron voor deze architecten geweest. Een functioneel gebouw, maar wat betekent dit voor de bewoners die op de lopende band staan? Zij kunnen de functionalteit ondergaan, zij functioneren in het verlengde van de omstandigheden.
Barsc en Vladimirov: bewoners op de lopende band
Modernisme
De nadruk op de functionaliteit zien we ook in de architectuur van het Modernisme. Hiermee associeerde deze architectuurbenadering zich met de wereld van wetenschap en techniek, waar men zich bezig hield met de realiteit.
De nadruk op de functionaliteit leidde echter tot de onderstaande spotprent, waarin tot uitdrukking wordt gebracht dat bewoners van een modernistische woonomgeving het idee hadden dat zij alleen nog konden mee-functioneren, als radertjes in een grote machine. De afbeelding van Charlie Chaplin verwijst naar de film ‘Modern Times’ waar Chaplin letterlijk gedwongen wordt mee te functioneren in een grote machine, namelijk in een fabriek.
http://www.youtube.com/watch?v=G9ar-INFf8w&feature=related
Functioneren als een radertje in een grote machine
Deze kritiek, die al ontstond voor de Tweede Wereldoorlog, kwam na de oorlog terug. Het waren de architecten van ‘Team Ten’ die naar aanleiding van de architectuur van de wederopbouw, de nadruk op de functie ter discussie stelden.
Architectuur van de wederopbouw
Participatie
In de zestiger jaren ontstond het idee dat de betrokkenheid van bewoners zou verbeteren als zij konden meebeslissen over de vormgeving van de gebouwde omgeving. Participatie werd het toverwoord.
Woonerven voor spelen en onderlinge contacten
Er ontstonden woonerven die geschikt waren voor meer dan alleen functioneel verkeer, voor het langs elkaar heen lopen. Hier kon je een praatje maken, hier kon gespeeld worden. Hier was iets te beleven. Een woonerf nodigde uit tot betrokkenheid!
En de woningen werden gevarieerder doordat bewoners konden beslissen over de indeling en soms ook over het uiterlijk.
Het zelf indelen van woningen in Papendrecht, ontwerp van Frans van de Werf
Nieuwe truttigheid
Met de term ‘Nieuwe Truttigheid’ verwees Carel Weeber in 1979 naar de schamele resultaten van deze participatie. Woningen met vele hoekjes en dakjes en woonerven met overal spoorbielzen waar niemand nog de weg kon vinden. (Wat we nu bloemkoolwijken noemen) Voor Weeber was het duidelijk, participatie had niet geleid tot een woonomgeving waar men zich betrokken bij voelde.
Bloemkoolwijk. Dat komt er van als je architectuur reduceert tot sociologie, of tot buurtwerk. Het werd tijd dat professionals weer eens een kans kregen. En het was niet alleen Weeber die er zo over dacht.
Postmodernisme
Deze nieuwe professionals verzetten zich, net als de participerende bewoners, tegen het Modernisme. Zij noemden zich dan ook ‘Postmodern’.
Maar hiermee verscheen de ironie in de architectuur. Timpanen met neonlicht, of andere relativerende verwijzingen naar klassieke architectuur.
Kapitelen met neonlicht van Charles Moore
Ironie in Lascaux
Daarnaast werden de hekken van het themapark open gezet. Decors die in het themapark werden gebruikt om diverse belevenissen te genereren werden nu ook buiten het themapark toegepast. Eerst alleen in malls, zoals de befaamde Forum Shops in Las Vegas, waar je kon winkelen in Romeinse stijl. Een belevenis waar het elk uur nacht wordt en weer dag, en waar Bacchus bij elk aanbreken van de dag de beker heft.
http://www.youtube.com/watch?v=VFkIQe8fj-Q&feature=related
Forumshops in Las Vegas: elk uur breekt opnieuw de ochtend aan, elk uur heft Bacchus het glas, terwijl hij Helios aanroept.
Later ook in woonwijken en ten slotte zelfs in kleine stadjes, zoals Seaside in Florida, dat zo op een set leek dat men er in de jaren negentig de ‘Truman Show’ heeft opgenomen. Een mooi voorbeeld van de disneyficatie van de gebouwde omgeving. http://www.youtube.com/watch?v=O0rHH6LQdpI
Sea-side in Florida
Truman op weg in Seaside
Obsceniteit en angst
Rem Koolhaas’ beschrijving van de Generic City uit 1995 lijkt hier bewaarheid te worden. In de netwerkstad die hij beschrijft heerst de belevenis, decors wisselen voortdurend en zo is alles hier in beweging: of zoals Koolhaas het formuleert: elke maandag een nieuwe stad.
The Generic City is the city liberated from the captivity of the centre, from the straitjacket of identity (…). If it gets too small, it expands. If it gets old, it self-destructs and renews (…) it can produce a new identity every Monday morning.
De Franse filosoof Jean Baudrillard voorspelt dat we zo, belevend en spelend, zullen eindigen als figuranten in een wereld waar niets nog betekenis heeft, als obsceniteiten in de ‘postmodernistische leegte’!
We are no longer alienated and passive spectators but interactive extra’s (figurants interactifs); we are the meek lyophilized members of this huge “reality show”. It is no longer a spectacular logic of alienation, but a special logic of disincarnation; no longer a fantastic logic of diversion, but a corpuscular logic of transfusion and transsubstantiation of all our cells; an enterprise of radical deterrence of the world from the inside, and no longer from the outside (…). Being an extra (figurant) in virtual reality is no longer being an actor or a spectator. It is to be out of the scene (hors-scene), to be obscene.
En dat is nog niet alles: de leegte en de obsceniteit maken ons kwetsbaar. Hekken rond winkelcentra en gated communities en bewakingscamera’s moeten ons een veilig gevoel geven. Echter, volgens Lieven de Cauter veranderen deze hekken en de camera’s de samenleving in een eilandenrijk, in een ‘gecapsulariseerde’ samenleving, waar het leven in de capsules getekend wordt door een gevoel van onwerkelijkheid en angst.
Park Bloeyendael: gated community met poortgebouwen
http://www.youtube.com/watch?v=Fv9yLMVHRHM&feature=related
Geen weg terug
Als de wens om een beleveniswaardige omgeving te ontwerpen leidde tot spel en ironie, en tot leegte en obsceniteit… konden we deze wens dan niet beter opgeven en toch maar genoegen nemen met het Modernisme, met het kale functioneren, desnoods in een technocratisch bestel? Functionaliteit kon immers verbonden worden met wetenschap en techniek en daardoor met de realiteit. Dat was misschien toch beter dan het spel, de postmodernistische leegte en uiteindelijk obsceniteit en angst. Deze weg terug werd echter versperd door Jacques Derrida. Deze filosoof stelde dat ons idee van de realiteit gebaseerd is op de logica die we hierin menen te ontdekken. Maar deze logica noemde hij hoogst onbetrouwbaar. Derrida demonstreerde dit door te laten zien dat verschillende vormen van logica strijdig met elkaar kunnen zijn.
Deconstructivistische architecten pasten dit toe op de architectuur door de logica van de constructie, van de plattegrond en van de ruimtelijke opbouw tegen elkaar op te zetten, waardoor er een architectuur ontstond waarin er van de logische eenheid van het Modernisme niets meer overbleef. Wie dacht terug te kunnen naar de realiteit van het Modernisme kon nu begrijpen dat deze benadering op een illusie was gebaseerd. De postmodernistische wereld van het spel leek onontkoombaar.
Frank Gehry. Woonhuis en museum: logica van constructie, plattegrond en gevel tegen elkaar uitgespeeld(?)
Geen hoekjes, dakjes, spoorbielzen en woonerven meer die uitnodigden tot verdwalen. Architectuur nodigde nu uit tot ironie of tot gespeelde belevenissen. Of tot verwarring, waar werd gedemonstreerd dat de logica een spel was dat op verschillende manieren gespeeld kon worden.
Existentialisme
Participatie zou een eind maken aan de modernistische depersonalisatie, maar leidde tot Nieuwe Truttigheid. Postmodernistische professionals namen het over, maar ironie en spel, obsceniteit en angst waren het gevolg! En de weg terug, naar het Modernisme, werd afgesneden door de Deconstructivisten die stelden dat ook functionaliteit en logica relatief zijn en dat ook daar het spel voorop staat.
Wat kunnen we nu nog inzetten ten behoeve van de betrokkenheid?
De filosofie waar betrokkenheid voorop staat is het existentialisme. Hier hebben twee filosofen een grote rol gespeeld, namelijk Martin Heidegger en Jean-Paul Sartre. Zij hebben het existentialisme elk een ander accent gegeven.
Daardoor kunnen we met Heidegger de kritiek op de ‘beleving’ van het Postmodernisme een grond geven, terwijl we met het accent van Sartre de kritiek op het functionalisme van de Modernisten kunnen onderbouwen.
Heidegger begaf zich niet op het terrein van pretparken, maar hij zei wel iets over de betrokkenheid die hoort bij de beleving. Hij definieerde deze als ‘Seinlassen’, waarbij het erom gaat de wereld ‘te laten zijn’, vrij van vooroordelen. Op dat moment is je ervaring authentiek of waarachtig. En voorzover onze ervaring ‘waarachtig‘ is, is ook de wereld ‘waar’ of echt. Deze benadering maakt het mogelijk de beleving van het Postmodernisme te bekritiseren, wat voor de gebouwde omgeving betekent dat deze geen decor moet zijn voor spelletjes en relativeringen, maar een omgeving die waar is, echt, en niet vraagt om acteurs of figuranten.
Sartre legde een ander accent. Hij stelde dat we de wereld niet alleen, vrij van vooroordelen, kunnen ondergaan en ‘laten zijn’. We zijn ook vrij om in te grijpen. Hij betoogde zelfs dat onze betrokkenheid op de wereld pas werkelijk iets voorstelt als we er iets mee doen, als we ook werkelijk iets tot stand brachten. Dit gezichtspunt biedt de mogelijkheid om de functionaliteit van het Modernisme kritisch te bekijken. Voor de gebouwde omgeving betekent dit dat deze als een instrument moet kunnen functioneren in handen van de bewoners, een functionaliteit die precies tegenovergesteld is van die van het Modernisme, waar bewoners in de gebouwde omgeving mee-functioneerden.
Functionaliteit én beleving
Op basis van de denkbeelden van beide filosofen heb ik vele kwaliteiten kunnen omschrijven die uitnodigen, of tot de beleving of tot functionaliteit. Kwaliteiten die beide een domein verdienen in de gebouwde omgeving. Beide? Dat zijn we in de gebouwde omgeving niet gewend. In het Modernisme werd steeds de nadruk gelegd op de functionaliteit, terwijl in het Postmodernisme de beleving voorop werd gesteld, en op grond daarvan werd de hele gebouwde omgeving vormgegeven.
Het vormgeven van twee domeinen houdt een nieuwe uitdaging in! Hoe zou de gebouwde omgeving er dan uit kunnen? Om een idee te krijgen van hoe de twee domeinen zich in één ontwerp laten combineren kunnen we kijken naar de vormgeving van moderne motoren, zoals de Ducatie ‘supersport 1000DS’, waar constructie, uitlaat en motor het functionele domein uitmaken, waarbij het stuur en de bedieningsorganen verwijzen naar het feit dat de motor kan functioneren in handen van een berijder, terwijl de stroomlijnvormen het domein vormen van de beleving, waarmee zonder relativering, ironie, of het gebruik van decorstukken, wordt verwezen naar de beleving van snelheid en avontuur.
Ducatie ‘Supersport 1000 DS’, een motorfiets waar functionaliteit en beleving zijn verenigd in één ontwerp. Kan dat ook in de gebouwde omgeving?
Situationele en instrumentele kwaliteiten
Welke ruimtelijke kwaliteiten passen nu bij het domein van de beleving en welke passen bij het functionele domein als het gaat om de gebouwde omgeving?
Om het onderscheid te maken met kwaliteiten die gangbaar zijn bij de ‘beleving’, zoals ironie, disneyficatie en deconstructivisme, zal ik spreken van ‘situationele kwaliteiten’.
-Dat zijn in de eerste plaats kwaliteiten waar bewoners of gebruikers zelf voor kiezen.
-Om niet verloren te raken in een klein geïsoleerd wereldje van zelfgekozen kwaliteiten, is het van belang dat bewoners de kans hebben om zich te oriënteren op de wereld daaromheen. Nodig is, om met Christian Norberg-Schulz te spreken, een evenwicht tussen ‘aarde’ (=betrokkenheid op directe omgeving) en ‘hemel’ (=betrokkenheid op grotere geheel)
Zo’n evenwicht kunnen we vinden in de opeenvolging van schaalniveaus die lopen van privé naar openbaar. Een reeks die begint bij het privévertrek en die via straat, buurt, wijk, stadsdeel ect., doorloopt tot werelddeel en wereld.
Dit is wat ik de ‘situationele reeks’ heb genoemd.
-Voor situationele kwaliteiten kunnen we naar de postmodernistische architectuur kijken, en dan de ironie, relativering en disneyficatie vermijden. Hiertoe zullen we voorzichtig moeten omgaan met de beelden die hier gebruikt worden omdat deze verwijzen naar andere tijden en andere plaatsen, waarmee ze de betrokkenheid op de actualiteit in de weg kunnen staan. Dit laatste wil ik illustreren aan de hand van een paar voorbeelden.
De nadruk op het beeld leidt de aandacht af van de actualiteit. Wie is deze persoon?
Wat is dit voor een locomotiefje?
Wat zijn dit voor (Zaanse) gebouwen? (Soeters en van Eldonk) Appartementen, kantoren, winkels, pakhuizen, hotels, een stadhuis?
Dit zijn drie voorbeelden van hoe je situationele kwaliteiten kunt benaderen. Uit het onderzoek volgen veel meer van deze voorbeelden, waarin niet alleen de betrokkenheid op de gebouwde omgeving aan de orde komt, maar ook de betrokkenheid op ‘de ander’.
Ook voor het functionele domein kunnen vele kwaliteiten worden genoemd. Om deze te onderscheiden van de kwaliteiten die gangbaar zijn bij het functionalisme heb ik dit ‘instrumentele kwaliteiten’ genoemd.
-Om te laten zien dat de mens niet ‘ook een functie’ is maar degene die ingrijpt de omgeving, heb ik de ‘sociale instrumentele reeks’ geïntroduceerd. Dit is de structuur van werkorganisaties met een strategische top, een middenkader en een uitvoerende kern, voor wie de gebouwde omgeving een instrument is. Zoals een fabriek of een kantoor. Door deze reeks in het instrument zichtbaar te maken kan duidelijk worden dat er een organisatie is die van het instrument gebruik maakt, die het bedient.
-Een ander aspect dat duidelijk kan maken dat een instrument bediend wordt is het zogenaamde ‘handvat’. In modernistische architectuur ontbreekt dit, of het is opgenomen in de strakke zakelijke vormgeving, waardoor het niet meer als zodanig te herkennen valt.
Een moderne keuken waarhet handvat lijkt te ontbreken
Waardoor onzichtbaar wordt dat de gebouwde omgeving een instrument is dat wordt bediend. Wat hierbij kan helpen is het expliciet maken van ‘handvatten’.
Voor een duidelijk voorbeeld van hoe een handvat er uit kan zien verwijs ik naar de scheepvaart, waar de duidelijk herkenbare brug tot uitdrukking brengt dat een schip in de hand wordt gehouden, dat het bestuurd wordt.
De brug, het handvat van een schip
Ten slotte wil ik wijzen op de relatie tussen beide domeinen, tussen de situatie en het instrument. De situatie verwijst naar het ‘laten zijn’ en het instrument verwijst naar het ingrijpen in de situatie. Deze twee vormen van betrokkenheid veronderstellen elkaar: het receptieve ‘laten zijn’ van een situatie kan vragen om een actief ingrijpen en dit ingrijpen zorgt voor een nieuwe situatie, die men weer kan ‘laten zijn’. Doordat beide vormen van betrokkenheid elkaar afwisselen kunnen situaties zich ontwikkelen, en daarmee is ook de noodzaak geboren om instrumenten te ontwikkelen. In een ouderwetse smidse kun je nu eenmaal geen computer smeden.
De wederkerigheid van de situationele en de instrumentele betrokkenheid is dus de motor achter de ontwikkeling van zowel de situatie als het instrument. Deze wederkerigheid kan op twee manieren vorm krijgen.
-Door een wisselwerking tussen beide vormen van betrokkenheid mogelijk te maken, bijvoorbeeld in winkels.
-Door de samenhang tussen beide domeinen zichtbaar te maken, bijvoorbeeld door de afstemming van beide domeinen. Hiervoor kan ik verwijzen naar de bovengenoemde motor, of naar een hedendaagse scooter.
Samenhang tussen het instrumentele en het situationele domein door onderlinge afstemming.
Voor een voorbeeld op het gebied van de architectuur ben ik genoodzaakt te verwijzen naar een eigen ontwerp. Links het situationele gedeelte van een woning met de carport (voor een situationeel opgevatte) old-timer, de 'porch en een dakterras, rechts het instrumentele gedeelte van de woning met plantenkas en wateropslag. Op het dak de instrumentele zonnecellen.
Voorbeeldwoning. Aan de linkerkant het situationele domein, aan de rechterkant en op het dak het instrumentele domein.
De ‘sex machine’, een extreem auto-ontwerp van Jay Ohrberg, maakt duidelijk dat de zichtbaarheid van beide domeinen niet automatisch inhoudt dat deze ook op elkaar zijn afgestemd. De motoren leveren samen 1900 pk. Zo kan met het ronde pluche bed een snelheid worden gehaald van 290 km per uur.
Onderlinge afstemming… ook hier?
Participatie en professioneel kader
Om uit te nodigen tot betrokkenheid wordt op basis van het onderzoek aanbevolen om uit te gaan van de ruimtelijke kwaliteiten die door bewoners en gebruikers worden gewenst. Participatie is het uitgangspunt. Toch is de vormgever daar niet aan overgeleverd: de kwaliteiten die door bewoners en gebruikers zijn gekozen, kunnen door vormgevers verder worden ontwikkeld. Hierboven zijn een aantal mogelijkheden genoemd: de situationele reeks, terughoudendheid bij toepassing van het beeld, de sociale instrumentele reeks en handvatten. De kwaliteiten die uit het onderzoek volgen voorzien vormgevers van een professioneel kader waardoor zij bij het streven naar betrokkenheid niet meer zijn overgeleverd aan de toevallige smaak van bewoners en buurtwerkers. Zij hebben iets in te brengen!
Het onderzoek is getiteld
Betrokkenheid
Onderzoek naar situationele en instrumentele kwaliteiten in de gebouwde omgeving.
Auteur Philip Krabbendam
Het kan besteld worden bij
-Bol.com: http://www.bol.com/nl/p/betrokkenheid/9200000035749399/
Het kan geleend worden bij
-de mediatheek van het IBB
-de bibliotheek van de afdeling Bouwkunde te Delft
-de bibliotheek van de AvBR onder de titel:
En het is te vinden bij:
-http://repository.tudelft.nl onder de naam 'Krabbendam'
December 9th, 2012
Involvement
A research on situational and instrumental qualities in the built environment
In which modernist and postmodernist design is put in an existentialist perspective
by Flip Krabbendam
INTRODUCTION
Evaporating Postmodernism
When we look at the 'experience' oriented postmodernist architecture we can see a problem. Postmodernism tells us that the world we experience consists of images. Images that are more interesting then the good old reality. But, interesting as they may be, when we really try to live with them, these postmodern images tend to loose their meaning, our environment seems to be more and more imaginary and ready to evaporate. Here we enter the world that the French philosopher Jean Baudrillard has called the ‘hyperreality’, a world that will leave us in the end with a feeling of total emptiness.
Back to Modernism?
When we think of the functionalistic modernism that we left behind us, we may feel the urge to go back to it, and forget that here was a problem too. The emphasis on functionality in modernist architecture has led us in the past to a technocratic environment in which we felt reduced to parts of the environment, to the proverbial little wheels in the big machinery. Here we are talking of the problem of depersonalization. Which also could lead to a loss of meaning. So, going back to the Modernist approach doesn’t seem to be the solution.
Where can we go, now both ways lead to a deadlock?
Two basic attitudes
Both architectures have their own problems in then field of the engagement. In this research I have tried to investigate if, and how, we can find a way around the problems. Therefore I have introduced two basic attitudes, in which we can relate to the world: the ‘instrumental’ and the ‘situational’ attitude. When we take on the ‘situational’ attitude, we are receptive and we let the world act on us; when we take on the ‘instrumental’ attitude, we are active and we act on the world ourselves. I’ll try to illustrate the meaning if these two attitudes with the example of the walk in the woods.
Walking in the woods
When we take a ‘situational’ walk in the woods, we are receptive and have an open ear for the birds or the breeze in the trees. And we may smell the flowers and the grass or the fur trees. We may also experience the heat of the sun, and the coolness of the shadow underneath the trees. Thus we undergo a multitude of effects that the surrounding world may have on us.
Imagine now that it starts raining! This usually has a dramatic effect on our attitude: we start acting, in order not to get wet. We unpack our umbrella and put it up. Or we run for a big tree for cover. We are now fully devoted to the ‘instrumental’ attitude.
The two attitudes make a big difference in how we appreciate in the world. In the ‘situational’ attitude we may prefer a curving footpath that allows us to wonder between the bushes and to be surprised by open spaces, unexpected animals or mysterious trunks. And we may even appreciate the fact that we are barefoot on an unpaved footpath.
But as soon as the rain has triggered our ‘instrumental’ attitude we don’t like the curves anymore. What we would appreciate now is a paved road that brings us in a straight line to a warm and dry place. We are no longer interested in wondering around, the mysterious trunks may now cause us to fall, and our bare feet and the unpaved footpath make us struggle even more.
Two attitudes that imply each other
These attitudes work out very differently, but yet they belong to each other.
In our situational attitude we let the world act on us, in our instrumental attitude we act upon the world ourselves. As receptive and active, both attitudes oppose and imply each other. And it is not difficult to see that both attitudes play their role when we develop the world, as we change from one attitude to the other and back.
But we don't think in terms of 'situational' and 'instrumental' attitudes. We are more used to terms like 'experience' and 'functionality'. We can recognize the situational attitude when we focus on 'experience' and we can recognize the instrumental attitude when we focus on 'functionality' but there is a difference.
Emancipation
Postmodernism underlines the experience, and we can read this approach as 'situational'. Modernism was inspired by functionality and we can read this approach as ‘instrumental’. We can see the mutuality of the 'situational' and the 'instrumental' approach now, but we don’t' recognize this mutuality when we use the postmodernist term 'experience’ and modernist term 'functionality'.
There is a history behind this, a history that dates back to Descartes in the seventeenth century. In this history 'functionality' has been connected to 'objectivity and truth’, while 'experience’ has been identified with ‘subjectivity and illusion’. To overcome these connotations we need a closer look at the situational and the instrumental attitude.
Existentialism
To start with the situational attitude: when a human subject is involved in a receptive attitude towards the world, who are we to say that the resulting experience is an illusion? The existentialism of Martin Heidegger can support us here. In this philosophy he states that a free and open minded and receptive attitude towards the world will show us a world that is as true as we are. That means that the world that comes with the situational attitude is not just a postmodern game that will leave us empty in the end, it can be a meaningful reality.
We can also act upon the world as real agents, so the matter of involvement has another, instrumental side. Here we can rely on the existentialism of Jean-Paul Sartre’s, in which acting upon the world implies a human subject that is, as a free agent, involved in changing the world.
With the recognition of the necessity of an engaged agent in the instrumental world, we may prevent technocratic depersonalization.
The aim of the research
Now we can realize that there is no ground for a choice between an ‘imaginative’ postmodernist approach, based on experience, that can lead to a postmodernist emptiness and a ‘realistic’ modernist approach, based on functionality, that can lead to technocratic depersonalization.
Postmodernist emptiness
Technocratic depersonalization
When we try to overcome both, 'experience' and ‘functionality’, and focus on the situational and the instrumental attitude, we don’t need to choose between two troubled sides, because then we have two clear sides from which we don’t have to make a choice.
The situational and the instrumental approach don't exclude each other. We can see them as two approaches that can be put in one perspective because they imply each other.
This concept looks promising and the aim of this research has been to find out if and how this new concept could be made operational in the field of the design of a built environment, that invites us to involvement, instead of inviting us to postmodernist emptiness or modernist depersonalization.
Three basic questions of the research
When we distinguish and value the two basic attitudes that refer to two different appreciations of the world, we can ask ourselves three questions:
1) Which qualities of the built environment can invite us to a situational involvement?
2) Which qualities of the built environment can invite us to an instrumental involvement?
And, as soon as we realize that the two attitudes are implying each other, we can also ask the question what this mutuality will mean for the understanding and design of the build environment.
3) What is the meaning of the mutuality of these two attitudes for the design of the built environment?
Hermeneutic research
If we want to develop a ‘situational-instrumental’ approach of architecture,
we must try to clarify and investigate the meaning of the new concept, and that is why a ‘hermeneutic research’ was appropriate here. The development of a ‘situational-instrumental’ approach also means that the qualities that can invite to one of the two basic attitudes had to be made operational. This will allow us to put these qualities to the test in the real world, ‘to eat the pudding’, for further development.
In the following text I will follow the hermeneutic research and describe some of the most interesting new qualities that came out of it.
THE SITUATIONAL ATTITUDE
Architecture, taste and identification
The situational attitude is characterized by receptiveness. Here we are in the field of Postmodernism and Experience Design, where the main issue is not the functionality, but the experience of the build environment. The fact that we can recognize many schools in Postmodernism demonstrates the multitude of aspects that can be experienced in a situation.
Now we have changed the postmodernist world of illusions, where ‘everything goes’, for a world of situational commitment and truth, we may ask ourselves if we are still in the field of 'anything goes’. There might be a way to make ‘the right choice’ as we look for commitment. To answer this question, we need to look a bit deeper into the nature of the ‘situations’ that belong to the situational attitude.
Imagine that we want a special kind of situation: a swimming pool in the garden. Now we can start digging in the garden and we have a good reason for it. But having a reason is characteristic for the ‘instrumental’ attitude. Reasons last only as long as we are digging. We have no reasons for the result of our digging, the swimming pool! It is just a situation that we like. We cannot argue about this. Forced to think about it, we might come up with a reason, we may say that the swimming pool will serve our health. Now the swimming pool is no longer a situation, but a means to another situation: our health. Now our health has become the situation that we ‘just like’, without a reason.
What we see here is how reasons illustrate that we are involved in the ‘instrumental’ attitude. Reasons chase the situational attitude away. The situational attitude can only lead us to situations that we ‘just like’, without any reason. So we can make a right choice as long as we choose what we 'just like' without any reasoning. The choice for one situation or another is 'a matter of taste' where no reasons are involved.
If ‘a matter of taste’ excludes reasons, we can easily see that there cannot be such a thing as a good or a bad taste. Because, for a good or a bad taste we need reasons and reasons make the situation disappear…
Still many architects have a preference for certain situations, based on the concept of a ‘good taste’. What they don’t see is that the concept of ‘good taste’ is a contradiction in itself.
From the viewpoint of the situational attitude, architecture means arranging the whole constellation of whishes and preferences of users in such a way that they can identify with it, ‘become friends with it’, in the words of Christian Norberg-Schulz.
Associations
In the choice of situational qualities, we will find that associations may play an important role. When qualities have appeared together often, we can associate these qualities to one another, like in the experiment of Pavlov. A ‘climbable’ tree in the wood can make us think the holidays when we were of climbing in trees. Qualities can also appear together by resemblance, and thus evoke associations. A building with a triangular shape on top of the entrance, columns and facades of marble, can evoke associations with Greek temples. With the use of associations we can add extra layers of meaning to the built environment.
Mead/Penhall Residence, New Mexico, by Bart Prince. Associations with the organic shapes of nature and industrial materials.
Orientation
For a proper commitment of the user, orientation is important. Here we can also think of Norberg-Schulz, when he underlines the importance of a balance between ‘earth’ and ‘heaven’. This means that the situation should enable us to identify with a part of it, the ‘earth’, without losing the sight on the whole of it, ‘heaven’. Here we can make use of the sequence of situational levels that we can recognize in the sequence of the house, the street, the neighborhood, the city, etc. This sequence of situational levels can also help us in our orientation to other people who belong to these levels.
Parade
On the lower levels of this succession we can relate to others because we know them. But how can we meet people on the higher levels? From the tradition we have inherited a simple means: the parade. Here we can do two things: show ourselves or look at others. Exchanging looks can be enough. But if we want to, we can also address other people and exchange ideas and experiences.
What we need is a strip to parade on, with watching areas at the sides.
The 'Ramblas' in Barcelona
When we think of a parade, we tend to think of boulevards in big old cities. But we can understand this concept in a broader way. Children in a playground also parade when they want to come into contact with other children. Parading can take place at all different levels of the succession of situational levels, while the participants can be of all ages.
Corridors
The parade stands for a more formal way to relate to other people, but contact between people can also take place in a more informal setting, in the ‘corridors’ of a neighborhood or a city. Here we might think of the Greek stoa’s that went alongside the central agora of ancient Greek city centers. In these ‘corridors’ people could meet in an informal way and comment, ‘bottom up’, on the identity of the city. In this way corridors may contribute to a certain freedom in developing our lives in the neighborhood or the city.
The Stoa of Attalos, Athens, built140 bc.
'Communicating doors'
This sequence of situational levels can have the structure of a tree. But as Christopher Alexander has pointed out: a city is not a tree. If our streets lead only to our own neighborhood centre, then we would only meet people that are involved in our own neighborhood. But we can connect our streets with the streets of other neighborhoods, we can build lateral connections, ‘connection doors’ between neighborhoods that invite people from outside, outsiders, who can comment on our affairs with no strings attached. Outsiders who can open up our perception on life and make it more interesting.
Small scale meeting places
To ease contacts between people that don't know each other, in case of a parade, 'corridors' or communicating doors, we can provide these facilities with small scale meeting places, that allow a view on people that pass by or interesting events. These meeting places are public, so nobody is obliged to contact other people, but other people are within reach because of the small scale. And passers-by or interesting events may evoke remarks and the exchange of ideas.
'Steering'
An interesting aspect of situations is the ‘steering’: this is an instrumental quality that we use to play with a situation and bring it to life. In doing so, the ‘steering’ does not become explicit: we will use it when we are focusing on our situational attitude. Here we can think of light switches, doorknobs, or the heating. Or, when we go outside the house: a scenic driveway.
THE INSTRUMENTAL ATTITUDE
Sequence of instrumental levels: the material side
When we take on the instrumental attitude, we look at a world of instruments. Here elements are not connected by association but by ‘cause and effect’. Here we can see how different parts of an instrument work together, and form a bigger whole. This is what Modernism has been trying to demonstrate in the last century. (Also in the field of situations…)
Instrumental parts that build up to a bigger whole, here we can recognize an sequence of instrumental levels.
Sequence of instrumental levels: the social side
When we adopt the instrumental attitude, we perceive not only a world of instruments, we also see people that act on the machinery, the agents.
As agents we can’t work with ‘everybody’ at the same time. We work with a small and survey-able group. These small groups are geared to one another, as they are united on a higher level. The bigger a company or factory is, the more levels. So, we can recognize a sequence of social instrumental levels here. By making this sequence visible, we can show the agents who handle the material sequence.
Different parts of the ‘Jerry Lind’ (built in 1847) form a sequence of instrumental levels.
The wheels and the metal frame form the undercarriage, the steam boiler, and the funnel form the steam engine, while the undercarriage and the steam engine form the locomotive.
Situational colouring
As we have seen, we use implicit instruments in our situations. When we think of an instrument, we can look for implicit situational elements that can play a role in the use of the instrument. And we can find them! For example: we can see that the tower of Tatlin was designed as an instrument, but when we look at this tower from a situational point of view, we may discover a story of danger and adventure. This is a ‘situational colouring’ that we can perceive implicitly when we look at the design with the supposed instrumental look.
Danger and adventure as ‘situational colouring’ .
Instruments that were designed by Modernist architects show a different colouring. No more adventure and heroism here. What we see are abstractions that indicate that the instrumental attitude is now linked to science and objectivity. As a designer we can play with this situational colouring to underline the meaning and the kind of use of the instrument.
'Handles'
Another implicit reference to the situational attitude is given in the handling of an instrument. Here we always need something like a 'handle'. This is an implicit situational aspect of the instrument. The situational qualities of handles become visible when they are designed badly, when the handle start to hurt us and disturb the instrumental attitude.
In the case of the Jerry Lind (see above) we can recognize the railing for the engine driver as the ‘handle’ of this instrument.
When we talk about 'handles' we are talking about ergonomics. In the design of furniture, tools or machines, these implicit situational elements are widely accepted. But in modernist architecture they don’t show as situational elements.
MUTUALITY
Facilities for the interplay
We have seen instrumental qualities in the situational domain, and situational qualities in the instrumental domain. In these situation one of our attitudes is explicit, the other is implicit.
When we link a kitchen tot a living room, we have a constellation in which both attitudes can be explicit. The link between the two domains enables inhabitants or users from the situational domain to come into contact with producers from the instrumental domain, to discuss what will be produced. And after the factual production, these links can also be used by the producers to hand over the products to the users. An action that transforms the product into a ‘consumpt’.
What we see here is how the link and the interaction between the two domains can lead to the development of the situation. In order to be able to produce new situations, instruments will have to develop as well. This means that the interaction between the two attitudes, that is based on their mutuality, leads to an interplay in which both, situations and instruments, are developed. And this goes hand in hand with the development of the situational and the instrumental attitude!
I will refer to the links, where the mutuality and the interplay of the two attitudes becomes clear, as ‘facilities for the interplay between users and producers’.
Connected facilities for the interplay
Levels of the sequence of situational levels can directly be linked to an instrument of their own. Like the kitchen and the dining room. Or the kitchen in a restaurant that is linked to the dining area. The facility that links the two domains can takes the shape of a simple counter where drinks or food can be ordered and handed out.
Semi-connected facilities
When we think of a bakery, we can see that this instrument is connected tot the back of the shop. The front of the shop has lost contact with the situational level that the instrument is producing for. In other words: the interplay is only connected on one side, it is semi-connected.
Free floating facilities
The production can be centralized more by lifting the instruments to a higher situational level. Now we can take advantage of the development of our technology and have products of a higher quality at a lower price. This higher level might be a national or even a super national level. The facilities for the interplay normally stay within reach of the consumer, in the neighborhood or in the city centre, somewhere between the low situational level of the consumers and the high situational levels where the instruments have been lifted to. Now both sides of the facility are disconnected. What we see here is a ‘free floating facility’.
The disconnection can cause communication problems. Consultations between consumers and producers tend to disappear. Only to be replaced by the one directional communication of advertising.
This can be a threat to the mutuality between the situational and the instrumental attitude. Designers can not change the way producers treat consumers, but what they can do is propose and design facilities for the interplay in a way that the actual interplay between consumers and producers can still take place.
Facilities footloose and network urbanism
In the examples as described above, the facilities for the interplay were situated somewhere between the lower level of the consumers, normally the household, and the higher level where the production takes place, the country or even a higher level. What we see now is that these facilities for the interplay can start moving around and land in the middle of nowhere, like the malls that have landed somewhere along the motorway.
These malls are no longer connected to a situational level. They seem to be footloose. Consumers that visit such facilities are diverted from the situational levels where facilities used to be, neighborhood- or city centers. This can be a threat to the public life of these situational levels. Especially when the facilities that are footloose, compete with local facilities. Now we are not only confronted with a loss of service on a local scale, there is also a loss of public life: neighborhoods and city centers depopulate, which is a threat to the sequence of situational levels that supports the possibilities for our identification and orientation.
The loss of neighborhood- and city-centers can also mean the loss of historical environments. When this occurs, we may loose our orientation in time, which might cause problems when we want to relate our lives to a historical context.
That is why network urbanism can be a threat: with the loss of old neighborhood- and city-centers we lose our qualities for identification and orientation as well as our qualities for orientation in time, qualities that cannot be replaced by the facilities for the interplay, situational facilities and instruments that will appear along motorways.
Centre without a city
Facilities for the interplay that are footloose can sometimes be brought back to local, or city centers. But many of these facilities have a service area that is too big for the situational level of a neighborhood or a city. To prevent these ‘super-urban’ facilities from wandering around and being footloose, we can think of the formation of higher situational levels, on the level of a county or even the county, where wandering facilities for the interplay can be connected to the sequence of situational levels and find a home. These levels can also host instruments like offices, or other enterprises that have a super-urban service area.
Super-urban levels may look like city-centers, but there will be a difference: these centers are not surrounded by residential areas! Super-urban centers are ‘centers without a city’.
May be the service areas that appear along motorways nowadays, can be seen as a first step towards the formation of centers without a city.
.jpg)
The western town as a ‘centre without a city’ avant la lettre. There is a saloon, a hotel with a dining room, a hair cutter, a dance hall, grocery store, al kinds of facilities that form the centre, but there is not even a small neighbourhood.
Connection
The mutuality between the situational and the instrumental attitude can be shown in the design and the location of the facilities for the interplay, but this mutuality can also appear in the visible connection between instrumental and the situational domains. In architecture this is unprecedented, but in industrial design we can find examples, like the scooter, where you can see how instrumental elements, like the engine and the suspension are connected with the situational side of the scooter, the seats and the body that prevents the driver from getting wet feet and oily clothes. The engine and the body are not only connected because they are parts of the same whole, they are also connected because the size of the suspension and the strength of the engine are in tune with the comfortable, not speedy or adventures, drive, that is promised by the shape of the seat and the body.
.jpg)
In the built environment situation and instrument are not always connected in a way that they are part of the same whole. May-be this is the case by a kitchen in a house or a restaurant, but most of the time the instrument appears to be apart from the situation that it is producing for. Here the sequence of situational levels may help us, because when we place an instrument on a certain level, we can understand that it is producing for the levels below the level where the instrument is placed. To show the connection between instruments that produce on a ‘super urban’ scale, we may need extensions of the sequence of situational levels, ‘centers without a city’, to give these instruments a visible place above the situational levels that they are producing for.
CONCLUSION
Eating the pudding
In this hermeneutic research a variety of architectural theories and practices has been reviewed in order to define the qualities that can be the basis of a ‘situational-instrumental’ approach. If we want to value these qualities we must put them to the test.
In the first place the theory has to be tested by architects: is it useful, can the considerations and recommendations of the ‘situational-instrumental’ approach be integrated in the design practice?
After this first testing, the real empirical testing can begin: when a design is realized, do the built in qualities do their work. Do they really invite inhabitants and users to involvement with the built environment and with each other? And do they really facilitate the mutuality of the situational and the instrumental attitude?
Accessibility
It may be a problem that this research and the ‘situational-instrumental- approach’ are based on a philosophy that is not always accessible. The concepts of Heidegger and Sartre can be difficult to understand, or to accept.
Furthermore these two thinkers sometimes had questionable political viewpoints.
For those who have committed themselves to modernist or scientific attitude, it can be hard to accept the critics on functionalism. The same goes for those who have adopted a postmodern way of thinking.
In spite the problems with the accessibility, I choose for the existentialism as a philosophy that is explicitly concerned about involvement.
A new role for the designer?
The qualities that come out of the research don’t point in the direction of a certain way of designing. But the fact that the taste of users and resident will be at the basis of the design, can make a difference. Not for those who are used to work with residents or users, they may enjoy the interaction, in which they develop qualities that these residents or users want to be friends with. Designers who see the interaction with users and residents as a threat to the ‘good taste’ that they represent, might be worried.
A new architecture?
The qualities that come out of the research are described in such an abstract way that much room for interpretation is left. So these qualities are independent, and not connected with a special kind of architecture. But this doesn’t mean that any existing architecture can be used without a problem!
When we think of the two domains, we can see that the reach of the good old modernist approach is too short, it only serves one domain.
The same goes for postmodern approaches: here we miss the ‘language’ for instrumental qualities.
So we can see that a ‘situational-instrumental approach’ invites us to invent a new kind of architecture and a new kind of urbanism.
Final conclusion
This research shows that the situational and the instrumental attitude can be the starting point of an adventure that gives us new qualities for the interpretation and for the design of the built environment. Qualities that can help us overcome modernist depersonalization and postmodern emptiness.
But the formulation of these qualities is only a first step. We need to investigate if these qualities can be realized in our design practice. The next step will be the investigation of users and inhabitants: do these new qualities invite to more involvement, also in their eyes?
We still don’t know what the results of this research will mean for users and inhabitants, but we can imagine what the meaning will be for architects and planners. Those who see the influence of users and residents as a threat to ‘good taste’ may be worried, but others may be inspired as they see how the qualities that follow from this research can be the start of a journey that will lead to the discovery of new qualities and new ways in practicing architecture and urban planning.
This text is a summary of the Ph D thesis that I developed under the supervision of professor Rosemann (on the Faculty of Architecture of Delft).
For the full version see: 'http://repository.tudelft.nl' under the name 'Krabbendam'.
December 9th, 2012
AMERIKA IN DE SCHADUW VAN DE DROOM
Impressies van een excursie naar Las Vegas en Phoenix voorjaar 2008.
Rare jongens
Onze eerste verblijfplaats was Las Vegas. De centrale as van Las Vegas, ‘the strip’, wordt geflankeerd door een indrukwekkende verzameling decorstukken die voor een groot deel naar de geschiedenis van de Europese cultuur verwijzen, een cultuur die verder geen enkele rol speelt, want binnen, achter de coulissen, bevinden zich hectares, van vaste vloerbedekking voorziene, hallen, gevuld met gokmachines en rokende, drinkende en snackende Amerikanen, die niet meer weten of het nu dag of nacht is. Want om het verblijf van gokkers in de casino’s zo lang mogelijk te rekken zijn er geen ramen in aangebracht waardoor de ochtend naar binnen zou kunnen krieken.
Dit alles gaf me een gevoel van bewondering en verbazing, hoe hebben ze het bedacht, en wat hebben ze het mooi gemaakt, maar ook van afkeer en onzekerheid: waar gáát dit over, waar zijn ze hier mee bezig? Is dit waar elke Amerikaan van droomt? Om toch minstens één maal in zijn leven, maar liefst natuurlijk vaker, een bezoek te brengen aan Las Vegas, het icoon van de ultieme Amerikaanse cultuur? En onwillekeurig dacht ik, vrij naar Obelix: ‘rare jongens die Amerikanen’.
Beter dan het origineel
Na de strip hebben we ook enkele buitenwijken Las Vegas bezocht. Uitgestrekt en duidelijk op het gebruik van de auto gebaseerd. En uitgerust met toegangspoorten en muren. Het wilde westen is kennelijk nog steeds erg gevaarlijk!
Voor de architectuur werd ook hier weer op Europees beeldmateriaal teruggegrepen. Zo hebben we heerlijk geluncht in Montelago, met uitzicht op wat gondels en de Ponte Veccio. Als je deze mooie replica ziet, dan kun je het bouwvallige en door de tijd aangetaste origineel gerust afbreken.
Ponte Vecchio in Florence
.jpg)
Ponte Veccio in Montelago; beter dan het origineel.
Fear driven
Later hebben we Phoenix aangedaan. De stedebouwkundige opzet verschilt hier niet van die van de meeste Amerikaanse steden en is gebaseerd op het rechthoekig grid. Dat hoeft nog geen probleem te zijn, zo’n grid is een mooi open systeem, met vele mogelijkheden.
Maar hoe gebruik je het? Nan Ellin, van de universiteit van Phoenix, vertelde ons in haar lezing dat bij stedebouw drie aspecten essentieel zijn: economie, ruimtelijke vorm en sociale cohesie. Maar, en we dachten dat al te zien, in hoe het grid gebruikt wordt is het eerste aspect maatgevend.
En daar kan het tweede aspect, de ruimtelijke kwaliteit, dan wel eens onder lijden. Want wat niet rendeert na 5 of 10 of 20 jaar, wordt afgebroken en door iets nieuws vervangen. En zo is de stad voortdurend in beweging. Dat kun je, aangestoken door het enthousiasme van Rem Koolhaas over de ‘Generic City’, uit volle borst toejuichen, maar het is de vraag hoe ‘real life’ bewoners dit ervaren. Want door het voortdurende veranderingsproces laat de geschiedenis bijna geen sporen na. Alleen een decorstuk verwijst hier en daar naar een (geleende) historie. Maar dat wordt over een paar jaar misschien ook weer afgebroken.
Daarbij komt dat de stad nauwelijks openbare ruimten kent. Want openbare ruimten kosten geld. Publieke ruimten zijn er echter wel, want deze kunnen winstgevend zijn. Hier kun je terrasjes maken met horecagelegenheden of winkels en ziedaar, het geheel is exploitabel. Maar zo komt met de leidende rol van het economisch krachtenspel niet alleen de ruimtelijke vormgeving in het gedrang, maar ook het derde aspect, de sociale kant van de stedebouw... want de stad is nu letterlijk ‘in bezit genomen’ door ontwikkelaars en uitbaters, terwijl de bewoners, alleen nog maar als brave, geïndividualiseerde consumenten bij de eersten op de koffie kunnen komen. Is dit genoeg voor bewoners om zich te engageren?
Kunnen zij zich een dergelijke stad nog eigen maken, een stad die geen historie laat zien (of het moet de geleende historie zijn van een aantal decorstukken) en een stad waar zij, als consument, en als individu, op bezoek zijn. Misschien geeft dit eerder onzekerheid, identiteitsverlies en angst. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de vele mijlen Berlijnse muur waarachter zij zich, in hun huizen, hebben teruggetrokken. Voor de veiligheid. Stedebouw in Amerika is ‘fear driven’, aldus Nan Ellin.
Maar ben ik nu niet een beetje te somber? En weinig realistisch? Ik bedoel, wat nu in Amerika gebeurt, zal over 10 jaar ook bij ons gebeuren. We hebben het hier wel over de vooruitgang, en die hou je niet tegen. En je weet dat je, door je daartegen te verzetten, verdacht veel gaat lijken op die mopperende kereltjes in de loge, van de muppetshow. Althans, dat is het stempel dat adepten van het primaat van het primaat van de economie al gauw voor je klaar hebben liggen.
Maar wacht even, wie bepaalt hier wat vóóruit is en wat áchteruit? Als we nu eens vertrouwen op ons eigen oordeelsvermogen. We zijn, als we nog 10 jaar hebben, misschien juist op tijd om te onderzoeken hoe we ons verre kunnen houden van een ‘fear driven’ stedebouw. We waren toch in Amerika om iets te leren, en niet om trends te watchen en deze mee naar huis te nemen...
Centrum zonder stad
Wat ik erg leuk vond was de ghosttown ‘The Lost Dutchman’. In eerste instantie vanwege de romantiek was dit nu ook een decor, of was het per ongeluk echt oud? Een vraag die irrelevant werd op het moment dat ik me realiseerde dat deze sporen van primitief ondernemerschap een heel bruikbaar concept leverden om onze eigen verrommeling tegen te gaan.
Een cowbodorp: alleen centrumvoorzieningen...
Cowboydorpjes als dit bestonden namelijk alleen uit centrumvoorzieningen. Zonder woonbuurten of wijken eromheen. Dat kennen we niet in Europa! Daar moet je oog op vallen. De cowboys die er kwamen woonden allemaal ver weg, in de omstreken. Zo’n dorp was een ‘centrum zonder stad’, een concept dat wellicht ook een rol zou kunnen spelen om de verrommeling tegen te gaan: we kunnen centra maken, bovenstedelijke centra, met verschillende bovenstedelijke voorzieningen, en dan zonder woningen eromheen. Door de nu nog verspreid liggende kantorenparken, bedrijvenparken, megabioscopen, kartingbanen, dierentuinen, pretparken, golfbanen, restaurants, motels, meubelboulevards en autoshowrooms bij elkaar te voegen tot gevarieerde centrumgebieden, kunnen we de voordelen van een ligging aan het snelwegennetwerk behouden en tegelijkertijd een aanzet geven tot een nieuwe vorm van (boven)stedelijkheid. In plaats van verrommeling dus.
In de schaduw van de droom
Amerika was lange tijd het land van de toekomst. Een toekomst waar ‘vrijheid’ zou heersen. Een begrip dat vooral vertaald werd als ‘ondernemersvrijheid’. Iedereen lekker aan de slag, en als je maar wil is succes verzekerd. Want ‘succes is een keuze’. Een zonnige toekomstdroom. Maar zoals we gezien hebben heeft deze, behalve voor zon, ook voor schaduw gezorgd. Ondernemend Amerika steunt, zoals in Las Vegas, op beelden die referen aan de geschiedenis van andere culturen. Vlaggen die op geen enkele wijze de lading dekken: speelautomaten.
In gewone steden, zoals Phoenix, leidt de droom over het vrije ondernemerschap tot het ontbreken van verwijzingen naar de historie. En tot de transformatie van openbare in publieke ruimten. Waar stedelingen worden getransformeerd tot individuele consumenten, op bezoek in eigen stad.
Wat betekent de oude droom van het vrije ondernemerschap en succes nu voor het leven van de Amerikaanse stedeling? Beelden die verwijzen naar andermans historie, het ontbreken van verwijzingen naar de eigen historie, geïndividualiseerd en op bezoek in eigen stad. Is het daardoor dat zij, ‘fear driven’ troost en bescherming zoeken achter grijze muren die hun woonbuurten omringen?
In de schaduw van de droom wordt een nieuw Amerika zichtbaar, klaar voor nieuw onderzoek, en nieuwe ontdekkingen...
Flip Krabbendam
posted on Wednesday, November 05, 2008 8:54 AM
Impressies van een excursie naar Las Vegas en Phoenix voorjaar 2008.
Rare jongens
Onze eerste verblijfplaats was Las Vegas. De centrale as van Las Vegas, ‘the strip’, wordt geflankeerd door een indrukwekkende verzameling decorstukken die voor een groot deel naar de geschiedenis van de Europese cultuur verwijzen, een cultuur die verder geen enkele rol speelt, want binnen, achter de coulissen, bevinden zich hectares, van vaste vloerbedekking voorziene, hallen, gevuld met gokmachines en rokende, drinkende en snackende Amerikanen, die niet meer weten of het nu dag of nacht is. Want om het verblijf van gokkers in de casino’s zo lang mogelijk te rekken zijn er geen ramen in aangebracht waardoor de ochtend naar binnen zou kunnen krieken.
Dit alles gaf me een gevoel van bewondering en verbazing, hoe hebben ze het bedacht, en wat hebben ze het mooi gemaakt, maar ook van afkeer en onzekerheid: waar gáát dit over, waar zijn ze hier mee bezig? Is dit waar elke Amerikaan van droomt? Om toch minstens één maal in zijn leven, maar liefst natuurlijk vaker, een bezoek te brengen aan Las Vegas, het icoon van de ultieme Amerikaanse cultuur? En onwillekeurig dacht ik, vrij naar Obelix: ‘rare jongens die Amerikanen’.
Beter dan het origineel
Na de strip hebben we ook enkele buitenwijken Las Vegas bezocht. Uitgestrekt en duidelijk op het gebruik van de auto gebaseerd. En uitgerust met toegangspoorten en muren. Het wilde westen is kennelijk nog steeds erg gevaarlijk!
Voor de architectuur werd ook hier weer op Europees beeldmateriaal teruggegrepen. Zo hebben we heerlijk geluncht in Montelago, met uitzicht op wat gondels en de Ponte Veccio. Als je deze mooie replica ziet, dan kun je het bouwvallige en door de tijd aangetaste origineel gerust afbreken.
Ponte Vecchio in Florence
Ponte Veccio in Montelago; beter dan het origineel.
Fear driven
Later hebben we Phoenix aangedaan. De stedebouwkundige opzet verschilt hier niet van die van de meeste Amerikaanse steden en is gebaseerd op het rechthoekig grid. Dat hoeft nog geen probleem te zijn, zo’n grid is een mooi open systeem, met vele mogelijkheden.
Maar hoe gebruik je het? Nan Ellin, van de universiteit van Phoenix, vertelde ons in haar lezing dat bij stedebouw drie aspecten essentieel zijn: economie, ruimtelijke vorm en sociale cohesie. Maar, en we dachten dat al te zien, in hoe het grid gebruikt wordt is het eerste aspect maatgevend.
En daar kan het tweede aspect, de ruimtelijke kwaliteit, dan wel eens onder lijden. Want wat niet rendeert na 5 of 10 of 20 jaar, wordt afgebroken en door iets nieuws vervangen. En zo is de stad voortdurend in beweging. Dat kun je, aangestoken door het enthousiasme van Rem Koolhaas over de ‘Generic City’, uit volle borst toejuichen, maar het is de vraag hoe ‘real life’ bewoners dit ervaren. Want door het voortdurende veranderingsproces laat de geschiedenis bijna geen sporen na. Alleen een decorstuk verwijst hier en daar naar een (geleende) historie. Maar dat wordt over een paar jaar misschien ook weer afgebroken.
Daarbij komt dat de stad nauwelijks openbare ruimten kent. Want openbare ruimten kosten geld. Publieke ruimten zijn er echter wel, want deze kunnen winstgevend zijn. Hier kun je terrasjes maken met horecagelegenheden of winkels en ziedaar, het geheel is exploitabel. Maar zo komt met de leidende rol van het economisch krachtenspel niet alleen de ruimtelijke vormgeving in het gedrang, maar ook het derde aspect, de sociale kant van de stedebouw... want de stad is nu letterlijk ‘in bezit genomen’ door ontwikkelaars en uitbaters, terwijl de bewoners, alleen nog maar als brave, geïndividualiseerde consumenten bij de eersten op de koffie kunnen komen. Is dit genoeg voor bewoners om zich te engageren?
Kunnen zij zich een dergelijke stad nog eigen maken, een stad die geen historie laat zien (of het moet de geleende historie zijn van een aantal decorstukken) en een stad waar zij, als consument, en als individu, op bezoek zijn. Misschien geeft dit eerder onzekerheid, identiteitsverlies en angst. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de vele mijlen Berlijnse muur waarachter zij zich, in hun huizen, hebben teruggetrokken. Voor de veiligheid. Stedebouw in Amerika is ‘fear driven’, aldus Nan Ellin.
Maar ben ik nu niet een beetje te somber? En weinig realistisch? Ik bedoel, wat nu in Amerika gebeurt, zal over 10 jaar ook bij ons gebeuren. We hebben het hier wel over de vooruitgang, en die hou je niet tegen. En je weet dat je, door je daartegen te verzetten, verdacht veel gaat lijken op die mopperende kereltjes in de loge, van de muppetshow. Althans, dat is het stempel dat adepten van het primaat van het primaat van de economie al gauw voor je klaar hebben liggen.
Maar wacht even, wie bepaalt hier wat vóóruit is en wat áchteruit? Als we nu eens vertrouwen op ons eigen oordeelsvermogen. We zijn, als we nog 10 jaar hebben, misschien juist op tijd om te onderzoeken hoe we ons verre kunnen houden van een ‘fear driven’ stedebouw. We waren toch in Amerika om iets te leren, en niet om trends te watchen en deze mee naar huis te nemen...
Centrum zonder stad
Wat ik erg leuk vond was de ghosttown ‘The Lost Dutchman’. In eerste instantie vanwege de romantiek was dit nu ook een decor, of was het per ongeluk echt oud? Een vraag die irrelevant werd op het moment dat ik me realiseerde dat deze sporen van primitief ondernemerschap een heel bruikbaar concept leverden om onze eigen verrommeling tegen te gaan.
Een cowbodorp: alleen centrumvoorzieningen...
Cowboydorpjes als dit bestonden namelijk alleen uit centrumvoorzieningen. Zonder woonbuurten of wijken eromheen. Dat kennen we niet in Europa! Daar moet je oog op vallen. De cowboys die er kwamen woonden allemaal ver weg, in de omstreken. Zo’n dorp was een ‘centrum zonder stad’, een concept dat wellicht ook een rol zou kunnen spelen om de verrommeling tegen te gaan: we kunnen centra maken, bovenstedelijke centra, met verschillende bovenstedelijke voorzieningen, en dan zonder woningen eromheen. Door de nu nog verspreid liggende kantorenparken, bedrijvenparken, megabioscopen, kartingbanen, dierentuinen, pretparken, golfbanen, restaurants, motels, meubelboulevards en autoshowrooms bij elkaar te voegen tot gevarieerde centrumgebieden, kunnen we de voordelen van een ligging aan het snelwegennetwerk behouden en tegelijkertijd een aanzet geven tot een nieuwe vorm van (boven)stedelijkheid. In plaats van verrommeling dus.
In de schaduw van de droom
Amerika was lange tijd het land van de toekomst. Een toekomst waar ‘vrijheid’ zou heersen. Een begrip dat vooral vertaald werd als ‘ondernemersvrijheid’. Iedereen lekker aan de slag, en als je maar wil is succes verzekerd. Want ‘succes is een keuze’. Een zonnige toekomstdroom. Maar zoals we gezien hebben heeft deze, behalve voor zon, ook voor schaduw gezorgd. Ondernemend Amerika steunt, zoals in Las Vegas, op beelden die referen aan de geschiedenis van andere culturen. Vlaggen die op geen enkele wijze de lading dekken: speelautomaten.
In gewone steden, zoals Phoenix, leidt de droom over het vrije ondernemerschap tot het ontbreken van verwijzingen naar de historie. En tot de transformatie van openbare in publieke ruimten. Waar stedelingen worden getransformeerd tot individuele consumenten, op bezoek in eigen stad.
Wat betekent de oude droom van het vrije ondernemerschap en succes nu voor het leven van de Amerikaanse stedeling? Beelden die verwijzen naar andermans historie, het ontbreken van verwijzingen naar de eigen historie, geïndividualiseerd en op bezoek in eigen stad. Is het daardoor dat zij, ‘fear driven’ troost en bescherming zoeken achter grijze muren die hun woonbuurten omringen?
In de schaduw van de droom wordt een nieuw Amerika zichtbaar, klaar voor nieuw onderzoek, en nieuwe ontdekkingen...
Flip Krabbendam
posted on Wednesday, November 05, 2008 8:54 AM
December 8th, 2012
De netwerkstad
en de onzichtbare stedebouwer
In de theorie van het netwerk gaat men ervan uit dat individuele handelingen leiden tot een samenhang op een hoger niveau die niet gecoördineerd hoeft te worden.
Dergelijke processen bestaan en waarom zouden ze niet op de stedebouw van toepassing kunnen zijn? We zouden van een heleboel zorgen en problemen verlost zijn als we alleen nog maar aan onze individuele handelingen zouden hoeven denken, in de wetenschap dat deze vanzelf zouden leiden tot een samenhang op een hoger niveau, zonder dat we hoeven te plannen of bij te sturen, zonder dat we achter de feiten aan te lopen, en zonder bestuursapparaat en uitvoerende diensten.
Zwermen
Hoe een samenhang op een hoger niveau ontstaat kunnen we zien aan de manier waarop bijen of mieren die een volk vormen.
Dit is een geheimzinnig verschijnsel waarbij het lijkt dat er toch een soort centrale leiding is die de individuele handelingen stuurt. Om hier meer over te weten te komen heeft men een experiment uitgevoerd met gesimuleerde robotvogels. Deze werden alleen individueel geprogrammeerd en toch vormden zij een samen optredende zwerm. Zonder centrale leiding. Kevin Kelly beschrijft het experiment:
Er werd een vleermuis gecreëerd die naar hartelust met zijn vleugels mocht flapperen. Die ene vleermuis werd tientallen malen gekopieerd, totdat de animatoren een hele menigte hadden. Vervolgens kreeg elke vleermuis de instructie zich zelfstandig over het scherm te bewegen met slechts enkele eenvoudige regels die waren verwerkt in een algoritme: bots niet tegen een andere vleermuis, houd gelijke tred met je buren, ga niet te ver van de anderen vandaan. Toen de algoritmische vleermuizen werden ’losgelaten’, zwermden ze net als echte vleermuizen
(‘Zwermen en netwerken’ door Kevin Kelly, pag. 39, Oase nr. 53, SUN Nijmegen , april 2000)
Alle deelnemers van de zwerm staan in een gelijkwaardige verhouding tot elkaar en toch ontstaat er een duidelijke ordening.
De netwerkstad
Nu kan een gelijkwaardige, niet hiërarchische verhouding tussen de deelnemers ook mogelijk worden gemaakt door een netwerk van letterlijke verbindingen. En zo zou het idee van een ordening die ‘vanzelf’ ontstaat misschien ook wel toepasbaar zijn op stedebouw. Als er gezorgd wordt voor een netwerk van wegen dat niet hiërarchische, gelijkwaardige verbindingen tussen alle deelnemers mogelijk maakt, dan zou ook bij mensen ‘vanzelf’ orde kunnen ontstaan, zonder hiërarchie, zonder planners die van bovenaf het geheel in de hand proberen te houden en zonder alle problemen die daarbij horen.
Een fascinerende gedachte die niet voor niets al een hele geschiedenis heeft. In 1893 stelde Otto Wagner een ontwikkelingsplan op voor Wenen dat gebaseerd was op een netwerk. Gabriel Dupuy schrijft hierover:
Gebaseerd op het idee dat de nieuwe transportmiddelen de sleutel waren voor de toekomstige ontwikkelingen van de stad en in tegenstelling tot de ‘klassieke’ stedenbouwkundige plannen voorzag het project van Wagner opzettelijk in geen enkele verdeling a-priori van de verschillende stedelijke elementen over de geografische ruimte. Industrie, woonwijken, kantoren, enzovoort worden geacht zich in het netwerk te nestelen volgens een eigen topologie, zonder rekening te houden met stedenbouwkundige zoneringen. (‘Een herziene geschiedenis van netswerkstedenbouw’ door Gabriel Dupuy, geschreven in 1991, en in verkorte vorm gepubliceerd in Oase 53 pag. 7, april 2000)
Een experiment met het idee van de netwerkstad, in de verwachting dat stedelijke elementen zich in het netwerk zullen nestelen volgens een eigen topologie. Maar wat Dupuy niet vermeldt is wat een eigen topologie zou kunnen zijn, en waarom deze interessanter zou zijn dan wat hij noemt ‘klassieke’ plannen. Hoewel hij wel in het algemeen aangeeft waarom een netwerkstad de voorkeur verdient:
‘Het netwerk verhindert de scheiding tussen de stad en de moderniteit en geeft de stadsbewoner zijn menselijkheid, zijn stedelijkheid terug’
(pag. 24)
Ook Frank Lloyd Wright maakte plannen voor een netwerkstad, Broadacre City. Een stad zonder centrum of periferie. De auto is het medium en sociale contracten vinden niet langer meer in het centrum plaats maar in
‘elke afzonderlijke eenheid die verbonden is met de andere eenheden door middel van het raster van autowegen.’
(pag. 25)
De verwachting is duidelijk: stedebouw kan op een andere basis worden geplaatst, op een basis die recht doet aan de huidige stand van de techniek en aan de menselijke vrijheid. Dupuy zet zich hierbij af tegen de traditionele vormen van stedebouw die
‘zonering zien als een middel in de strijd tegen stedelijke anarchie en grondspeculatie’
(pag. 29)
Maandag in de Generic City
Het idee van de netwerkstad wordt ook verdedigd door Rem Koolhaas. Hij spreekt hier van de ‘Generic City’ omdat het ontstaan van voorzieningen in de netwerkstad een dynamisch proces is: de snelwegen van de netwerkstad zullen steeds nieuwe voorzieningen, woonwijken en ook gebeurtenissen genereren, die tijdelijk oplichten om daarna weer uit te doven.The urban plane now only accommodates necessary movement, fundamentally the car; highways are a superior version of boulevards and plazas, taking more and more space; their design, seemingly aiming for automotive efficiency, is in fact surprisingly sensual, a utilitarian pretence entering the domain of smooth space. What is new about this locomotive public realm is that it cannot be measured in dimensions. The same (let’s say ten-mile) stretch yields a vast number of utterly different experiences: it can last five minutes or forty, it can be shared with almost nobody, or with an entire population; it can yield the absolute pleasure of pure, unadulterated speed - at which point the sensation of the Generic City may even become intense or at least acquire density – or utterly claustrophobic moments of stoppage – at which point the thinness of the Generic City is at its most noticeable.
(‘SM L XL’ door Rem Koolhaas, pag. 1251)
De snelweg maakt het mogelijk, alles kan overal, snel of langzaam, kort of langdurig, alleen of met velen. Spontaan, zonder centrale planning. Het netwerk van wegen zorgt voor een ordening van de stad, waarbij 'als vanzelf' voortdurende veranderingen en vernieuwingen worden gegenereerd.
Volgens Koolhaas biedt de netwerkstad ons ruimte, in tegenstelling tot de oude steden, die een keurslijf vormen dat ons vasthoudt en belemmert. In tegenstelling met de Generic City die ons elke maandag weer verrast met een nieuwe identiteit.
The Generic City is the city liberated from the captivity of the centre, from the straitjacket of identity. (…) If it gets too small, it expands. If it gets old, it self-destructs and renews. (…) it can produce a new identity every Monday morning
(pag. 1249-1250)
Paradox
Maar of de netwerkstad werkelijk tot iets beters zal leiden blijft een verwachting. Misschien wel noodgedwongen, want wie pleit voor een systeem waarin op onverwachte wijze nieuwe kwaliteiten zullen kunnen ontstaan, kan zijn verhaal niet vervolgen met een opsomming van wat er allemaal spontaan zal gebeuren. Dan is er sprake van een paradox.
Maar is een paradox hier niet onvermijdelijk? Want om een netwerkstad te realiseren moet er kennelijk over geschreven en gediscussieerd worden, allemaal op bovenindividueel niveau. En er zal heel wat over geschreven en gediscussieerd moeten worden voordat tot de bouw kan worden overgegaan. Moeten we denken aan een spoorwegnetwerk, een netwerk van wegen zoals Wright dat voorstelde, zou een kanalennetwerk niet bepaalde voordelen bieden, of zou een mondiaal netwerk voor voetgangers de beste resultaten afwerpen?
Of moeten we denken aan een combinatie van verschillende netwerken, elk aangelegd op een eigen schaalniveau. Wat zou het beste zijn? Dat hangt weer af van wat we willen. Burencontacten of de spreiding van culturele voorzieningen, van industrie en van winkelfuncties? Om deze vragen te beantwoorden en om tot overeenstemming te komen zal er heel wat studie en overleg nodig zijn. De tegenstrijdigheid is onmiskenbaar. Om te komen tot een gebouwde omgeving die zichzelf op een verrassende manier boven het niveau van het individu organiseert, kunnen we niet vertrouwen op het systeem waar we aan bouwen: we kunnen niet vertrouwen op de acties van individuele stedebouwkundige planners, die onafhankelijk van elkaar allemaal gaan doen wat hen het meest opportuun lijkt, zodat uit de som van hun handelen spontaan het beste, dat wil zeggen het netwerk ontstaat, waaruit vervolgens steeds nieuwe kwaliteiten zullen ontspringen. Zij moeten, integendeel, eerst uitgebreid het verfoeide bovenindividuele niveau betreden om samen te overleggen. Maar dat doen mieren toch ook niet voordat ze aan hun mierenhoop gaan bouwen?
Nu zou men hier kunnen tegenwerpen dat zoiets alleen tijdelijk zal hoeven te zijn. Dat het netwerk zichzelf zal bewijzen, dat er na de bouw van de geschikte infrastructuur wel degelijk een stad van ongekende mogelijkheden zal ontstaan die voortdurend zal evolueren, zodat er dan toch ‘vanzelf’ steeds nieuwe en verrassende situaties zullen ontstaan, puur en alleen door individuele acties.
Maar ook dan bevinden we ons in een situatie waarin we hebben afgesproken geen afspraken te maken. En dat is niet alleen een theoretisch probleem.
Want wie de moed heeft om een dergelijke opstelling in de privé-sfeer uit te proberen, wie zijn woning bewoont als een ‘netwerkwoning’ zal waarschijnlijk al snel tot de conclusie komen dat er geen enkele garantie is dat we ons, als het netwerk eenmaal in werking is, van verder commentaar, overleg en ingrijpen zullen kunnen onthouden!
De blinde stedebouwer
Moeten we zelf experimenteren? Zijn er geen praktijkvoorbeelden? Er is inderdaad een gebied waar men uitgebreid heeft geëxperimenteerd met een theorie over individueel handelen dat plaats vindt in een netwerk, zonder commentaar, overleg en ingrijpen en dat is het gebied van de economie. Het idee was dat een economisch systeem zo zou kunnen worden opgezet dat ieder individu kon handelen vanuit persoonlijke motieven en dat dit automatisch zou leiden tot een algemene economische situatie waar alle deelnemers baat bij hadden. Dit systeem werd dus door niemand geleid, het werd als het ware bestuurd door een ‘onzichtbare hand’ zoals Adam Smith het noemde in zijn ‘Inquiry into the nature and the causes of the wealth of nations’ uit 1776.
Inmiddels hebben we kunnen zien dat een economische laissez faire politiek ons een onzichtbare hand heeft getoond die tevens blind is, blind voor de schade die wordt berokkend aan een meerderheid van de deelnemers en aan het milieu.
Maar dit is een voorbeeld uit de economie... is er dan geen voorbeeld uit de praktijk van de stedebouw? Misschien wel. Als we kijken naar oinze snelwegen dan kunnen we daar gemakkelijk een netwerkstad in zien. Of een Generic City, die ervoor zorgt dat er overal aan de snelwegen kantoren, bedrijvenparken en meubelboulevards en autoshowrooms ontstaan. Elke maandag weer nieuwe kantoren, bedrijfsgebouwen en interessante showrooms.De onzichtbare stedebouwer is al jaren aan het werk. Het ziet ernaar uit dat hij ook blind is!
posted on Tuesday, July 31, 2007 11:51 AM
December 8th, 2012
Van Celebration tot Brandevoort
Architectuur die iedereen mooi vindt,
behalve architecten
Flip Krabbendam
okt. 2006
Experience Design
Bij het ontwerpen van themaparken houden ‘imagineers’ zich bezig met ‘Experience Design’, met de vormgeving van ervaringen. Deze ervaringen genereren en ondersteunen zij met behulp van bijpassende decors. Nu gaat het bij themaparken om een spel met illusies, en dat decors een dergelijk spel kunnen ondersteunen is geen nieuws.
Maar als nu de modernistische objectiviteit verlaten wordt en vervangen door het postmodernistische paradigma dat ‘alles een illusie is’ dan kan het spel met illusies uit het themapark bevrijd worden en ook van toepassing verklaard worden op de rest van de wereld. Dat is wel iets nieuws.
De vraag is of een dergelijke aanpak succesvol kan zijn. Want wordt hier een authentieke betrokkenheid op de situatie niet onmogelijk mee gemaakt? Er zijn voorbeelden. Bij het zogenaamde ‘New Urbanisme’ wil men regionale economieën en straat- en buurtgeneenschappen ondersteunen. Om deze doelstellingen te bereiken maken zij gebruik van architectonische beelden, van Stijlimitaties, die verwijzen naar een tijd dat kleinschalige economieën en gemeenschappen nog leken te bestaan.
Celebration
Zo zijn de nieuwe stadjes ‘Seaside’ aan de Golf van Mexico en ‘Celebration’ in de buurt van Disney World in Orlando ontstaan.
(‘Dagboek uit New Urban America’ door Jaap J Modder in Binnenlands Bestuur, pag. 20, november 1998)
Het hoeft geen verbazing te wekken dat bij één van deze stadjes, namelijk bij Celebration, de Disney Company optrad als projectontwikkelaar. Men spreekt bij dergelijke initiatieven dan ook wel van de ‘disneyficatie’ van de gebouwde omgeving.
Uit deze experimenten kunnen we misschien iets leren over de vraag hoe het gebruik van Stijlimitaties zich in de praktijk verhoudt tot de situationele houding, waar het gaat om een onvooringenomen, autenthieke betrokkenheid? Kan de werkwijze van Experience Design inderdaad worden toegepast op stedebouw?
Nu kunnen decors of beelden die verwijzen naar het verleden een authentieke betrokkenheid op de historische gesitueerdheid ondersteunen. We kennen dit van oude foto’s of boeken over het verleden. Maar dan gaat het om beelden die geplaatst zijn in een actuele situatie. In Celebration beginnen de beelden, door hun alomtegenwoordigheid, de plaats in te nemen van werkelijkheid. En op dat moment zou een authentieke betrokkenheid wel eens problematisch kunnen worden. Bewoners kunnen in dezelfde positie komen te verkeren als een arts die wordt geconfronteerd met een geschminkt LOTUS slachtoffer, of als een tuinman die wordt geconfronteerd met een kunststof grasmat. Zij kunnen zich engageren in hun situatie, maar niet als een echte arts of een echte tuinman. Van een authentieke betrokkenheid op een slachtoffer dat hulp nodig heeft of op een tuin die water nodig heeft kan geen sprake zijn. Zij kunnen hier alleen ‘arts’ of ‘tuinman’ zijn, als zij het spel meespelen, als acteurs.
Nu bestaat de gebouwde omgeving in het geval van Seaside en Celebration voor een groot deel inderdaad uit decors van ‘bordpapier’, dat wil zeggen, rabatdelen, kozijnen, luiken en tuinhekjes zijn alle kunststof beelden die naar echt hout verwijzen.
(Deursen, Rosalie van, 'Consumeren met een glimlach', Rijksuniversiteit Groningen, 2001,http:/www.barb.nl/disneyficatie/hub.html, gezien 15-08-2006.)
Hier ligt dus een aanleiding voor bewoners om zich acteur te voelen.
Maar er is meer. De gebruikte beelden verwijzen expliciet naar de tijd van de kleinschalige gemeenschappen. Nu zijn Seaside en Celebration producten van Experience Design. En het is duidelijk dat de gebruikte Stijlimitaties bedoeld zijn om een bepaalde ervaring te genereren en te ondersteunen. Maar dit kan gaan werken als een script! En als men zich al acteur voelde tussen het bordpapier van de decors, dan heeft men daar dankzij de imagineers van het Experience Design ook een rol bij gekregen.
In het geval van Celebration komt daar nog een element bij. De Disney Company heeft de bedoelingen van dit initiatief gepresenteerd als een ideale manier van wonen. Als in een sprookje van Disney, als in een utopie. Daardoor is bij buitenstaanders de interesse gewekt, en zij vroegen zich af of het werkelijke leven in Celebration nu ook echt zo sprookjesachtig zou zijn. Het gevolg was dat journalisten en toeristen het stadje bezochten. De bewoners die zich al acteur konden voelen door de decors en door het script, konden zich nu ook nog eens bewoners van een utopie voelen, wat hun rol extra moeilijk maakte. En daarbij kregen zij ook nog eens een kritisch publiek.
Bordpapier, een script en een publiek met hooggespannen verwachtingen, allemaal factoren die een authentieke situationele betrokkennheid van bewoners moeilijk kunnen maken en uitnodigen tot acteurschap. Maar is er in de praktijk inderdaad ook sprake van een acteurschap van bewoners?
Als we kijken naar de ervaringen van bewoners van Celebration, dan kunnen we zien dat zij inderdaad moeite doen om het mooie en gelukkige leven dat door de gebruikte beelden wordt gesuggereerd ook waar te maken.
One remarkably independant woman, who did not seem to correspond to the stereotype in any way, confessed to me that she always "tidied herself up" to pop down to the grocery store "just in case a tourist took a picture" of her. She wanted to "represent Celebration in a good light." (Ross, Andrew, 'The Celebration Cronicles', New York, Ballantine Books, 1999, pp 301)
Celebration, ontwikkeld door de Disney Company.
Het idee dat stadjes als Celebration of Seaside kunnen worden opgevat als een decor dat vraagt om acteurs, werd ook versterkt door de film 'The Truman Story', die werd opgenomen in het echte Seaside. In deze film is Seaside opgevat als een grote filmset, terwijl alle bewoners acteurs zijn die meewerken aan een filmserie over het leven van de hoofdpersoon, die als enige niet weet dat hij door camera's gevolgd wordt. Op het moment dat de hoofdpersoon dit toch in de gaten krijgt, wil hij niets liever dan ontsnappen. Hij is dan weliswaar een acteur als alle anderen, maar er is een verschil, hij is acteur tegen wil en dank. Deze film heeft bij bewoners van Celebration het gevoel versterkt dat ook zij acteurs zijn tegen wil en dank.
Celebration's inside humorwas often Trumanesque. Residents were all too aware of the outside perception of them as controlled actors in a movie set, and they had their own way of processing and putting to use this stereotype. One example was another punlike saying that I occasionally heard around town: "Celebration's Over." Depending on the speaker and the context, it had at least two meanings. The phrase could be used, for example, as a sympathetic comment about some mishap that had changed a resident's perception of the town. In other words, the good life in Celebration had simply been an elaborately staged illusion, and now the show had ended (…)Alternately, "Celebration's over" could be used to urge others to act in a mature fashion. In other words, the onset of daily problems had dispelled the hoopla surrounding the town and it was time to get real.
(Ross, Andrew, 'The Celebration Cronicles', New York, Ballantine Books, 1999, pp 303)
In de praktijk blijkt dus dat de beelden van Stijlimitatie er inderdaad toe kunnen leiden dat bewoners of gebruikers zich acteurs gaan voelen. In een themapark is dat geen probleem, daar kunnen decors ertoe uitnodigen om het spel van avontuur met overgave te spelen, maar buiten het themapark wordt de uitnodiging om te spelen als problematisch ervaren.
Hoewel Stijlimitatie dus wordt toegepast om de situationele belevenis positief te beïnvloeden, kan zij een averechts effect hebben. Uit het feit dat bewoners van Celebration het gevoel krijgen dat zij een rol moeten spelen, dat zij acteurs zijn tegen wil en dank, kunnen we opmaken dat Stijlimitatie een authentieke situationele betrokkenheid juist in de weg kan staan.
Guy Debord omschreef de maatschappij van de vijftiger jaren als een ‘spektakelmaatschappij’ omdat hij meende dat deze werd gekenmerkt door een mediashow waarin producenten de klant het leven in een door hen geproduceerde ideale wereld voorspeelden. Zoals in reclames. Naar het idee van Debord werkte dit vervreemdend omdat de klant werd gereduceerd tot toeschouwer en daarmee ontmoedigd om zèlf betekenis aan de wereld te geven, zodat hij deze op een eigen, authentieke manier kon ervaren.
(Debord, Guy, 'La société du spectacle' in een vertaling van Ken Knabb, http://en.wikisource.org/wiki/The_Society_of_the_Spectacle_Chapter_1 2006, alinea 30)
Nu wij geconfronteerd worden met de huidige Stijlimitatie, is het spektakel wel erg dichtbij gekomen: in Celebration is de consument geen toeschouwer meer, hij is zelf acteur geworden, omringd door decors, voorzien van een rol en geconfronteerd met een groot publiek. Een dergelijke toepassing van beelden kan een authentieke situationele betrokkenheid in de weg staan op een manier die Debord zich in de vijftiger jaren nog niet heeft kunnen voorstellen.
Brandevoort
Dat neemt niet weg dat er vraag is naar Stijlimitatie, naar decors die naar het verleden verwijzen. Zo verschijnen er in het Nederlandse landschap nog steeds boerderettes, en daarbij worden er de laatste tijd steeds meer achtiende en negentiende eeuwse herenhuizen gebouwd. In Brandevoort, bij Helmond, vormen herenhuizen zelfs een heel stadje, waarbij ook nog eens de indruk wordt gewekt dat het gaat om een oud vestingstadje. Ook woningen in de zogenaamde dertigerjarenstijl zijn nog steeds in trek.
Nederlandse varianten van Stijlimitatie. Maar kopers van deze woningen lijken het decorgehalte van deze architectuur niet als een probleem te zien...
Bewoners van Brandevoort die ik gesproken heb leken daar althans geen last van te hebben. Ligt de neiging om in een decorachtige omgeving over te gaan tot acteren hier misschien minder voor de hand dan in Celebration?
Maar ook in Brandevoort de decors ook alomtegenwoordig, waardoor ook hier de ‘hele wereld’ uit beelden bestaat. Nu gaat het hier wel niet om bordpapier, de toegepaste materialen zijn wat ze lijken, maar toch is het duidelijk dat het om een imitatie gaat, dus op het punt van de alomtegenwoordigheid van het decor komen Brandevoort en Celebration overeen.
Verder verwijst de gekozen bouwstijl ook in Brandevoort expliciet naar een bepaalde periode uit het verleden, maar toch het is de vraag of het hier ook om Experience Design gaat, om het genereren en ondersteunen van bepaalde ervaringen. Waarmee een script geleverd zou zijn. De architecten Rob Krier en Christoph Kohl hebben zich ten doel gesteld een stedebouw te bedrijven op een manier dat de emotie weer een kans krijgt, iets dat in de moderne stedebouw vergeten zou zijn. Het gaat om variatie en kleur en om het vertrouwde gevoel dat de stad zo is als deze behoort te zijn.
Als men door de wijk wandelt krijgt men ook inderdaad de indruk dat het daar om gaat. De beelden waar Krier en Kohl gebruik van hebben gemaakt, hebben geen expliciete lading, zij zijn niet bedoeld om de gemeenschapszin te bevorderen, zoals in Celebration. En daarmee is er dus nauwlijks een script dat de onvooringenomen situationele houding in gevaar zou kunnen brengen, en daarmee de authentieke betrokkenheid op basis van de eigen ervaring. Op dit punt lijkt de uitnodiging tot acteren in Brandevoort veel minder urgent dan in Celebration.
Brandevoort, een mooi verhaal dat een vertrouwd gevoel geeft.
Supervisie: Rob Krier en Christoph Kohl
Daarbij is er in Brandevoort ook geen sprake van een utopische pretentie. Natuurlijk komen er journalisten en toeristen kijken, maar door het ontbreken van een utopische pretentie ontbreken ook de hooggespannen verwachtingen die bewoners van Celebration het idee gaven dat zij een stukje moesten opvoeren. Misschien zou je Brandevoorders acteurs zonder opdracht kunnen noemen. Zij bevinden zich weliswaar in een historisch decor, maar daar hoeven ze verder niets mee te doen.
Blijft de vraag hoe het komt dat de bewoners van Brandevoort genoegen nemen met een omgeving waarvan het beeldkarakter zo op de voorgrond staat. Met een imitatie. Uit gesprekken die ik met bewoners voerde bleek dat zij hun voorkeur voor Brandevoort mede baseren op een afkeer van gewone nieuwbouwlocaties waar de architectuur in hun ogen onpersoonlijk was, anoniem, uit de grond gestampt. Kennelijk prefereert men een mooi verhaal dat een vertrouwd gevoel geeft boven meer actuele architectuur, en misschien is dat ook niet geheel onbebrijpelijk. Bij modernistische architectuur wordt in aanleg niet geanticipeerd op de situationele houding, en wie deze houding aanneemt vindt deze architectuur tegenover zich als abstract en kaal; en daar kan men, om met Christian Norberg-Schulz te spreken, moeilijk ‘vrienden mee worden’. En bij postmodernistische stromingen wordt een authentieke betrokkenheid ook bemoeilijkt omdat hier op verschillende manieren de ironie wordt gebruikt om ‘de illusie’ te benadrukken. Waardoor men zich ook hier in een decor kan voelen.
posted on Friday, October 20, 2006 4:33 PM
Architectuur die iedereen mooi vindt,
behalve architecten
Flip Krabbendam
okt. 2006
Experience Design
Bij het ontwerpen van themaparken houden ‘imagineers’ zich bezig met ‘Experience Design’, met de vormgeving van ervaringen. Deze ervaringen genereren en ondersteunen zij met behulp van bijpassende decors. Nu gaat het bij themaparken om een spel met illusies, en dat decors een dergelijk spel kunnen ondersteunen is geen nieuws.
Maar als nu de modernistische objectiviteit verlaten wordt en vervangen door het postmodernistische paradigma dat ‘alles een illusie is’ dan kan het spel met illusies uit het themapark bevrijd worden en ook van toepassing verklaard worden op de rest van de wereld. Dat is wel iets nieuws.
De vraag is of een dergelijke aanpak succesvol kan zijn. Want wordt hier een authentieke betrokkenheid op de situatie niet onmogelijk mee gemaakt? Er zijn voorbeelden. Bij het zogenaamde ‘New Urbanisme’ wil men regionale economieën en straat- en buurtgeneenschappen ondersteunen. Om deze doelstellingen te bereiken maken zij gebruik van architectonische beelden, van Stijlimitaties, die verwijzen naar een tijd dat kleinschalige economieën en gemeenschappen nog leken te bestaan.
Celebration
Zo zijn de nieuwe stadjes ‘Seaside’ aan de Golf van Mexico en ‘Celebration’ in de buurt van Disney World in Orlando ontstaan.
(‘Dagboek uit New Urban America’ door Jaap J Modder in Binnenlands Bestuur, pag. 20, november 1998)
Het hoeft geen verbazing te wekken dat bij één van deze stadjes, namelijk bij Celebration, de Disney Company optrad als projectontwikkelaar. Men spreekt bij dergelijke initiatieven dan ook wel van de ‘disneyficatie’ van de gebouwde omgeving.
Uit deze experimenten kunnen we misschien iets leren over de vraag hoe het gebruik van Stijlimitaties zich in de praktijk verhoudt tot de situationele houding, waar het gaat om een onvooringenomen, autenthieke betrokkenheid? Kan de werkwijze van Experience Design inderdaad worden toegepast op stedebouw?
Nu kunnen decors of beelden die verwijzen naar het verleden een authentieke betrokkenheid op de historische gesitueerdheid ondersteunen. We kennen dit van oude foto’s of boeken over het verleden. Maar dan gaat het om beelden die geplaatst zijn in een actuele situatie. In Celebration beginnen de beelden, door hun alomtegenwoordigheid, de plaats in te nemen van werkelijkheid. En op dat moment zou een authentieke betrokkenheid wel eens problematisch kunnen worden. Bewoners kunnen in dezelfde positie komen te verkeren als een arts die wordt geconfronteerd met een geschminkt LOTUS slachtoffer, of als een tuinman die wordt geconfronteerd met een kunststof grasmat. Zij kunnen zich engageren in hun situatie, maar niet als een echte arts of een echte tuinman. Van een authentieke betrokkenheid op een slachtoffer dat hulp nodig heeft of op een tuin die water nodig heeft kan geen sprake zijn. Zij kunnen hier alleen ‘arts’ of ‘tuinman’ zijn, als zij het spel meespelen, als acteurs.
Nu bestaat de gebouwde omgeving in het geval van Seaside en Celebration voor een groot deel inderdaad uit decors van ‘bordpapier’, dat wil zeggen, rabatdelen, kozijnen, luiken en tuinhekjes zijn alle kunststof beelden die naar echt hout verwijzen.
(Deursen, Rosalie van, 'Consumeren met een glimlach', Rijksuniversiteit Groningen, 2001,http:/www.barb.nl/disneyficatie/hub.html, gezien 15-08-2006.)
Hier ligt dus een aanleiding voor bewoners om zich acteur te voelen.
Maar er is meer. De gebruikte beelden verwijzen expliciet naar de tijd van de kleinschalige gemeenschappen. Nu zijn Seaside en Celebration producten van Experience Design. En het is duidelijk dat de gebruikte Stijlimitaties bedoeld zijn om een bepaalde ervaring te genereren en te ondersteunen. Maar dit kan gaan werken als een script! En als men zich al acteur voelde tussen het bordpapier van de decors, dan heeft men daar dankzij de imagineers van het Experience Design ook een rol bij gekregen.
In het geval van Celebration komt daar nog een element bij. De Disney Company heeft de bedoelingen van dit initiatief gepresenteerd als een ideale manier van wonen. Als in een sprookje van Disney, als in een utopie. Daardoor is bij buitenstaanders de interesse gewekt, en zij vroegen zich af of het werkelijke leven in Celebration nu ook echt zo sprookjesachtig zou zijn. Het gevolg was dat journalisten en toeristen het stadje bezochten. De bewoners die zich al acteur konden voelen door de decors en door het script, konden zich nu ook nog eens bewoners van een utopie voelen, wat hun rol extra moeilijk maakte. En daarbij kregen zij ook nog eens een kritisch publiek.
Bordpapier, een script en een publiek met hooggespannen verwachtingen, allemaal factoren die een authentieke situationele betrokkennheid van bewoners moeilijk kunnen maken en uitnodigen tot acteurschap. Maar is er in de praktijk inderdaad ook sprake van een acteurschap van bewoners?
Als we kijken naar de ervaringen van bewoners van Celebration, dan kunnen we zien dat zij inderdaad moeite doen om het mooie en gelukkige leven dat door de gebruikte beelden wordt gesuggereerd ook waar te maken.
One remarkably independant woman, who did not seem to correspond to the stereotype in any way, confessed to me that she always "tidied herself up" to pop down to the grocery store "just in case a tourist took a picture" of her. She wanted to "represent Celebration in a good light." (Ross, Andrew, 'The Celebration Cronicles', New York, Ballantine Books, 1999, pp 301)
Celebration, ontwikkeld door de Disney Company.
Het idee dat stadjes als Celebration of Seaside kunnen worden opgevat als een decor dat vraagt om acteurs, werd ook versterkt door de film 'The Truman Story', die werd opgenomen in het echte Seaside. In deze film is Seaside opgevat als een grote filmset, terwijl alle bewoners acteurs zijn die meewerken aan een filmserie over het leven van de hoofdpersoon, die als enige niet weet dat hij door camera's gevolgd wordt. Op het moment dat de hoofdpersoon dit toch in de gaten krijgt, wil hij niets liever dan ontsnappen. Hij is dan weliswaar een acteur als alle anderen, maar er is een verschil, hij is acteur tegen wil en dank. Deze film heeft bij bewoners van Celebration het gevoel versterkt dat ook zij acteurs zijn tegen wil en dank.
Celebration's inside humorwas often Trumanesque. Residents were all too aware of the outside perception of them as controlled actors in a movie set, and they had their own way of processing and putting to use this stereotype. One example was another punlike saying that I occasionally heard around town: "Celebration's Over." Depending on the speaker and the context, it had at least two meanings. The phrase could be used, for example, as a sympathetic comment about some mishap that had changed a resident's perception of the town. In other words, the good life in Celebration had simply been an elaborately staged illusion, and now the show had ended (…)Alternately, "Celebration's over" could be used to urge others to act in a mature fashion. In other words, the onset of daily problems had dispelled the hoopla surrounding the town and it was time to get real.
(Ross, Andrew, 'The Celebration Cronicles', New York, Ballantine Books, 1999, pp 303)
In de praktijk blijkt dus dat de beelden van Stijlimitatie er inderdaad toe kunnen leiden dat bewoners of gebruikers zich acteurs gaan voelen. In een themapark is dat geen probleem, daar kunnen decors ertoe uitnodigen om het spel van avontuur met overgave te spelen, maar buiten het themapark wordt de uitnodiging om te spelen als problematisch ervaren.
Hoewel Stijlimitatie dus wordt toegepast om de situationele belevenis positief te beïnvloeden, kan zij een averechts effect hebben. Uit het feit dat bewoners van Celebration het gevoel krijgen dat zij een rol moeten spelen, dat zij acteurs zijn tegen wil en dank, kunnen we opmaken dat Stijlimitatie een authentieke situationele betrokkenheid juist in de weg kan staan.
Guy Debord omschreef de maatschappij van de vijftiger jaren als een ‘spektakelmaatschappij’ omdat hij meende dat deze werd gekenmerkt door een mediashow waarin producenten de klant het leven in een door hen geproduceerde ideale wereld voorspeelden. Zoals in reclames. Naar het idee van Debord werkte dit vervreemdend omdat de klant werd gereduceerd tot toeschouwer en daarmee ontmoedigd om zèlf betekenis aan de wereld te geven, zodat hij deze op een eigen, authentieke manier kon ervaren.
(Debord, Guy, 'La société du spectacle' in een vertaling van Ken Knabb, http://en.wikisource.org/wiki/The_Society_of_the_Spectacle_Chapter_1 2006, alinea 30)
Nu wij geconfronteerd worden met de huidige Stijlimitatie, is het spektakel wel erg dichtbij gekomen: in Celebration is de consument geen toeschouwer meer, hij is zelf acteur geworden, omringd door decors, voorzien van een rol en geconfronteerd met een groot publiek. Een dergelijke toepassing van beelden kan een authentieke situationele betrokkenheid in de weg staan op een manier die Debord zich in de vijftiger jaren nog niet heeft kunnen voorstellen.
Brandevoort
Dat neemt niet weg dat er vraag is naar Stijlimitatie, naar decors die naar het verleden verwijzen. Zo verschijnen er in het Nederlandse landschap nog steeds boerderettes, en daarbij worden er de laatste tijd steeds meer achtiende en negentiende eeuwse herenhuizen gebouwd. In Brandevoort, bij Helmond, vormen herenhuizen zelfs een heel stadje, waarbij ook nog eens de indruk wordt gewekt dat het gaat om een oud vestingstadje. Ook woningen in de zogenaamde dertigerjarenstijl zijn nog steeds in trek.
Nederlandse varianten van Stijlimitatie. Maar kopers van deze woningen lijken het decorgehalte van deze architectuur niet als een probleem te zien...
Bewoners van Brandevoort die ik gesproken heb leken daar althans geen last van te hebben. Ligt de neiging om in een decorachtige omgeving over te gaan tot acteren hier misschien minder voor de hand dan in Celebration?
Maar ook in Brandevoort de decors ook alomtegenwoordig, waardoor ook hier de ‘hele wereld’ uit beelden bestaat. Nu gaat het hier wel niet om bordpapier, de toegepaste materialen zijn wat ze lijken, maar toch is het duidelijk dat het om een imitatie gaat, dus op het punt van de alomtegenwoordigheid van het decor komen Brandevoort en Celebration overeen.
Verder verwijst de gekozen bouwstijl ook in Brandevoort expliciet naar een bepaalde periode uit het verleden, maar toch het is de vraag of het hier ook om Experience Design gaat, om het genereren en ondersteunen van bepaalde ervaringen. Waarmee een script geleverd zou zijn. De architecten Rob Krier en Christoph Kohl hebben zich ten doel gesteld een stedebouw te bedrijven op een manier dat de emotie weer een kans krijgt, iets dat in de moderne stedebouw vergeten zou zijn. Het gaat om variatie en kleur en om het vertrouwde gevoel dat de stad zo is als deze behoort te zijn.
Als men door de wijk wandelt krijgt men ook inderdaad de indruk dat het daar om gaat. De beelden waar Krier en Kohl gebruik van hebben gemaakt, hebben geen expliciete lading, zij zijn niet bedoeld om de gemeenschapszin te bevorderen, zoals in Celebration. En daarmee is er dus nauwlijks een script dat de onvooringenomen situationele houding in gevaar zou kunnen brengen, en daarmee de authentieke betrokkenheid op basis van de eigen ervaring. Op dit punt lijkt de uitnodiging tot acteren in Brandevoort veel minder urgent dan in Celebration.
Brandevoort, een mooi verhaal dat een vertrouwd gevoel geeft.
Supervisie: Rob Krier en Christoph KohlDaarbij is er in Brandevoort ook geen sprake van een utopische pretentie. Natuurlijk komen er journalisten en toeristen kijken, maar door het ontbreken van een utopische pretentie ontbreken ook de hooggespannen verwachtingen die bewoners van Celebration het idee gaven dat zij een stukje moesten opvoeren. Misschien zou je Brandevoorders acteurs zonder opdracht kunnen noemen. Zij bevinden zich weliswaar in een historisch decor, maar daar hoeven ze verder niets mee te doen.
Blijft de vraag hoe het komt dat de bewoners van Brandevoort genoegen nemen met een omgeving waarvan het beeldkarakter zo op de voorgrond staat. Met een imitatie. Uit gesprekken die ik met bewoners voerde bleek dat zij hun voorkeur voor Brandevoort mede baseren op een afkeer van gewone nieuwbouwlocaties waar de architectuur in hun ogen onpersoonlijk was, anoniem, uit de grond gestampt. Kennelijk prefereert men een mooi verhaal dat een vertrouwd gevoel geeft boven meer actuele architectuur, en misschien is dat ook niet geheel onbebrijpelijk. Bij modernistische architectuur wordt in aanleg niet geanticipeerd op de situationele houding, en wie deze houding aanneemt vindt deze architectuur tegenover zich als abstract en kaal; en daar kan men, om met Christian Norberg-Schulz te spreken, moeilijk ‘vrienden mee worden’. En bij postmodernistische stromingen wordt een authentieke betrokkenheid ook bemoeilijkt omdat hier op verschillende manieren de ironie wordt gebruikt om ‘de illusie’ te benadrukken. Waardoor men zich ook hier in een decor kan voelen.
posted on Friday, October 20, 2006 4:33 PM
November 21st, 2012
THE COOK,
THE PUDDING
AND THE SEASONS
(This is a slightly modified version of the paper for the 'Research by design' conference on the faculty of Architecture of the Technical University of Delft in 2000; see the conference book 'PROCEEDINGS B')
Flip Krabbendam
The proof of the pudding
Aristotle wrote in the fourth century bc that heavy objects would speed up more when falling than light objects. He never tried it, and nobody did, until 2000 years later, around the year 1600, Simon Stevin came to the idea to see for himself if Aristotle was right. And to his surprise he saw that Aristoteles was wrong. 1)
Today we are used to provide proof when we state something. We found out that it is very fruitfull to confront statement and proof; experiments make our understanding of the world around us develop.
Not only in science, but also in daily life we are used to connect statement and proof. We even have a saying for it: the proof of the pudding is in the eating. This saying is very common, so you can expect that any statement is accompanied with proof. You can expect it, but still you don’t always get it. In architecture, and not only in architecture, but that is what we are looking at here, in architecture you find many statements that are only supported by the status of the speaker. Or by his anger.
An architect who builds in loam once told me that loam staightens out the temperature during the season. In winter it makes the house warmer and in summer it makes the house cooler. And the same goes for humidity: in a wet winter the house gets dryer, in a dry summer the house gets more humid. How? Because loam is a natural material, and nature always seeks the equilibrium, that’s how.
And how about the proof? Did he measure the temperature and the humidity in a house made of loam, in summer and winter, and did he compare his findings with temperatures and humidity in other houses? A very simple experiment, but he had not heard of it. And he wasn’t interested in it. He talked about the pudding and he knew that it tasted good without tasting it. Instead of a proof he extended the theory: natural things are ok, and since a loampudding is natural it has to be ok.
Le Corbusier, by the time that he was trying to be straight and scientific, before the war, stated that: ‘the curved line paralyses everything’. 2) Do you see it before your eyes? A curved road on your left hand with all kinds of lazy people hanging around the bend, yawning and half asleep? While on your right hand you see a straight road, full of people who vividly walk to work, in straight lines, while little children feed the ducks very accurately in the straight canal that you can see in the distance?
Architects and research
Most architects do have outspoken ideas about how a design should be made. But they are not used to discuss these ideas. They tend to act like The Ones Who Know. And when they are confronted with each other, a strange communication takes place. They all Know, but they usually don’t agree. They are like impressive old masters who like followers more than questions. A theory that can be questioned, that is designed to be questioned, is not a common thing.
Another reason that architectural ideas are rarely tested may be that users don’t speak up very much. They try to make the best of their homes and if they can, they vote with their feet. But voting with your feet is not the same as a real democratic vote where you influence the decision making ; it is rather a primitive and even coward way to show your content or discontent!
When users are not speaking up, how do architects know if they did the right thing? They often Know, but sometimes you can find them taking a walk in a neighbourhood that they have designed and there they may be surprised by the taste of the real pudding. They may even be more surprised by the ingredients that users have added to make it taste better. Architects can learn from these things, but they can also blame the users who don’t understand architecture. We are not very near ‘research’ here.
Who else is tasting the pudding? Architectural journalists? These connaisseurs only smell the pudding, and their taste can be totally irrelevant. In spite of this they are taken most seriously, because they can help to build the image and the career of the architect.
So there is design, but can there be research, when users don’t speak up, when architects only have a look when they feel like it and when journalists, as outsiders only smell the pudding?
Dream houses
Real estate developers claim that they do better. Depending on the appreciation of buyers, they are very concerned with the needs and taste of the latter.
So it seems logical that they know what the user needs. But do they? Do they have a theory about architecture? And if so, how do they test it? What kind of research is done here?
The research by the real estate developer is mainly research by the cashbook. And just as voting with your feet is no real democracy, research by the cashbook is no real research.
But may be it is not that bad. As good salesmen, real estate developers have a special feel for the wishes of the client.
In some branches they go very far. Car factories used to produce dream cars and they investigated potential users about their findings. Chrysler once made a dream car with a turbine-engine and 50 of these cars were handed out for free, to 50 users who were asked to give their opinion after one year. This was in 1963. 3) Real estate developers may not know this, but may be it can inspire them to do a similar thing with dream houses where people can live for free in exchange for their opinion about different aspects of the houses (or the street).
Architects normally don’t like such experiments. When you serve the public too much, good taste will suffer. People will choose what they know and that will be the end of the challenge to invent new architecture. So when there is research, can there be design? Architects tend to see this kind of research as dangerous. The end of architecture seems to be near!
Seasons
Architects seem to believe that design and research exclude each other… but we don’t have to agree with them. I think we can make a connection between research and design in four steps. First we make a design. Secondly we build it. This enables the third step: people, users, can live in it. And then we can come to the fourth step: investigation of the users.
The findings can be used in the next design.
Here we can use the metaphor of the seasons, where each season has a meaning of its own.
Spring is the season in which new things are started, the design.
Summer is the season in which things develop, the construction.
In autumn we reap the fruits, the use.
And in winter we evaluate our findings, which enables us to make a new start in spring.
So we have four distinctive moments together in a cycle. This cycle where design and research are connected, is in fact a spiral in which design and research can develop in time, thanks to the connection of both.
In the picture below I have tried to put the players that we meet in the field of architecture in the right segments, in the right seasons.
Summer Autumn
Contractor User
Publisher: Chroma Zone. Photo: Matheisl
Spring Winter
Architect Who?
The architect is situated in spring, where new plans are developed. The contractor is situated in the summer; where the new plans are realised. The real estate developer covers two seasons here: spring and summer.
The user is situated in the autumn, where he can harvest the fruits that grew in summer.
Now we can realise that there is a empty season; who is taking care of the winter, when the fruits, the things that we use, are evaluated?
We do have sociologists. They can help to evaluate the findings of the user. It is often done, but their work only partly helps the architect. Why?
In the first place sociologists are interested in interactions between people, and the environment is more regarded as a precondition, and not as a subject of investigation.
Secondly, as I stated before: architects usually don’t have architectural theories that can be tested. So sociologists lack the instruments to test the architecture, to see if it has achieved its goals.
User commercials
The role of the user or the consumer doesn’t seem to be very important. Producers play the main role. They appear everywhere around us, on billboards, in TV programs and in magazines where they tell consumers what their needs are. When you are at home in the evening and you watch TV, about 20 or 30% of the time that you watch, is taken by producers who try to convince you that you need their products. We are like wives who’s old-fashioned husbands are telling them what to be and what to want.
We are so used to this that it is hard to imagine the opposite: imagine that you are at work at the office, with your computer and you are interrupted, 15 or 20 minutes each hour, when your screen is taken over by big consumer organisations who bombard you with user commercials, in order to influence the production work that is done in multinationals and in national and local enterprises all over the country.
Fukuyama may say that history has come to an end, but I would say that our society is severely out of balance. 4) We think of a car or a house or a milk bottle as a ‘product’. Not only as producers but also as consumers. Why is it that consumers have no word of their own. From their point of view they might speak of a ‘consumpt’ instead of a ‘product’.
The future seems to be no longer survival-oriented, where functionality and production is most important. The change has already been made: our society has become experience-oriented. Here the user is vital. So if we want to tune in right, we should give attention to the consumer a place in the circle and we should research what he or she has to say.
Birthday presents and the question about to be asked
Some architects will feel uncomfortable in this setting. They will use the same argument as they use against real estate developers. When you have to obey to the consumer, how can you make a good design.
If you want to give a birthday present to someone, you don’t have to give what he or she asks for, if you think that that is boring. But is that a reason to decide that you will use your own taste as a basis, that you will give something that you only like yourself? Wouldn’t that be ignorant? If you find it boring to give what is asked for, you may try to provide a discovery. You may try to make the receiver say: ‘What a surprise, that’s just what I needed, and I didn’t even realise it’.
The same goes for architects. As an architect you can also challenge yourself to come up with a surprise, to come up with the answer to the question that was about to be asked.
University
When the designing process is linked to the user, it doesn’t mean that architects will have to deal with only the user; there is also a researcher appearing on the scene. A researcher who will ask the architect about his design theory. Because this will enable the researcher to ask the right questions to the user and to present relevant conclusions to the architect.
But since architects are not used to theories that can be tested and discussed, they may be afraid that the design will be limited by the theory. Architects may feel for the idea of surprising the user, the idea of answering the question about to be asked, but how can they do so when they are caught in a theory?
There are different ways to handle a theory. When you identify yourself with a theory, then you see bars all over the place. But you can have a more brave attitude towards theory and use it merely as a tool, as a reference. Then all the bars of the prison may appear to be horizontal bars… and the theory invites you to make new discoveries. And that is how architecture may develop.
Compare this to the situation that we know now, where ideas are not connected to research and where trends are more likely to appear than developments.
For the development of design- and research theories I can imagine the university to play an important role.
Design theories can work as a back-up, not only for students but also for practicing architects.
And when such -testable- theories are available then the communication between users and architects can also be realised. There is a whole field of science that can be developed and discovered here. We all have an idea about what architects do to make a design and how they inform users about the special qualities of their design. But what can users do, what methods can they use to make up their own minds and how can they inform architects about it?
My own research
My own research is based on this idea that we need a design theory that can be tested and renewed in the 'cycle of
seasons' as I described above. A design theory that can fit in this 'cycle of seasons'. So this cycle is the basis
of my research. What we can see here is that this cicle can clarify the distinction between two essential attitudes. The right half of the cycle is the domain of the consumer. Here, in autumn and winter we find the typical attitude of the consumer; the attitude that can be described as an attitude of ‘awareness and alertness’.
The left half of the cycle is the domain of the producer. In spring and summer we find the typical producers attitude of ‘acting and achieving’.
I will give an example: when you take a walk in the park, you can adopt the consumer attitude of ‘awareness and alertness’ in which you undergo the smell of grass, the sound of leaves, the heat of the sunburned path and the coolness of the shadow. Then it starts raining. Now you change to the producer attitude of ‘acting and achieving’. You start looking for the folding umbrella in your bag. You unfold it. And put it in the right position. Then you can go back to your consumer attitude, to ‘awareness and alertness’ again, where you smell the rain and you hear the drops falling on the umbrella.
In the two attitudes you have seen two different faces of the world. And each face of the world may ask for a different kind of design... My research question is: how does the distinction between the attitude of the producer (acting and achieving) and the attitude of the consumer (awareness and alertness) effect the way we design the environment? We can imagine an area of ‘awareness and alertness’ on one hand , and an area of ‘acting and achieving’ on the other hand. What would these areas look like? And which one do you need where? And as we have two areas now, how can we relate the two to each other?
1) ‘Wetenschap en Wereldbeeld in de Gouden Eeuw’ door Eric Jorink, Hilversum 1999
2) ‘Utopia’ door Ian Todd en Michael Wheeler, Londen 1978
3) Documentaire Discovery 1995
4) ‘Het einde van de geschiedenis’ door Maurice Weyembergh en Marc Van den Bossche (red.), Nijmegen 1995
posted on Sunday, December 11, 2005 11:46 AM
THE PUDDING
AND THE SEASONS
(This is a slightly modified version of the paper for the 'Research by design' conference on the faculty of Architecture of the Technical University of Delft in 2000; see the conference book 'PROCEEDINGS B')
Flip Krabbendam
The proof of the pudding
Aristotle wrote in the fourth century bc that heavy objects would speed up more when falling than light objects. He never tried it, and nobody did, until 2000 years later, around the year 1600, Simon Stevin came to the idea to see for himself if Aristotle was right. And to his surprise he saw that Aristoteles was wrong. 1)
Today we are used to provide proof when we state something. We found out that it is very fruitfull to confront statement and proof; experiments make our understanding of the world around us develop.
Not only in science, but also in daily life we are used to connect statement and proof. We even have a saying for it: the proof of the pudding is in the eating. This saying is very common, so you can expect that any statement is accompanied with proof. You can expect it, but still you don’t always get it. In architecture, and not only in architecture, but that is what we are looking at here, in architecture you find many statements that are only supported by the status of the speaker. Or by his anger.
An architect who builds in loam once told me that loam staightens out the temperature during the season. In winter it makes the house warmer and in summer it makes the house cooler. And the same goes for humidity: in a wet winter the house gets dryer, in a dry summer the house gets more humid. How? Because loam is a natural material, and nature always seeks the equilibrium, that’s how.
And how about the proof? Did he measure the temperature and the humidity in a house made of loam, in summer and winter, and did he compare his findings with temperatures and humidity in other houses? A very simple experiment, but he had not heard of it. And he wasn’t interested in it. He talked about the pudding and he knew that it tasted good without tasting it. Instead of a proof he extended the theory: natural things are ok, and since a loampudding is natural it has to be ok.
Le Corbusier, by the time that he was trying to be straight and scientific, before the war, stated that: ‘the curved line paralyses everything’. 2) Do you see it before your eyes? A curved road on your left hand with all kinds of lazy people hanging around the bend, yawning and half asleep? While on your right hand you see a straight road, full of people who vividly walk to work, in straight lines, while little children feed the ducks very accurately in the straight canal that you can see in the distance?
Architects and research
Most architects do have outspoken ideas about how a design should be made. But they are not used to discuss these ideas. They tend to act like The Ones Who Know. And when they are confronted with each other, a strange communication takes place. They all Know, but they usually don’t agree. They are like impressive old masters who like followers more than questions. A theory that can be questioned, that is designed to be questioned, is not a common thing.
Another reason that architectural ideas are rarely tested may be that users don’t speak up very much. They try to make the best of their homes and if they can, they vote with their feet. But voting with your feet is not the same as a real democratic vote where you influence the decision making ; it is rather a primitive and even coward way to show your content or discontent!
When users are not speaking up, how do architects know if they did the right thing? They often Know, but sometimes you can find them taking a walk in a neighbourhood that they have designed and there they may be surprised by the taste of the real pudding. They may even be more surprised by the ingredients that users have added to make it taste better. Architects can learn from these things, but they can also blame the users who don’t understand architecture. We are not very near ‘research’ here.
Who else is tasting the pudding? Architectural journalists? These connaisseurs only smell the pudding, and their taste can be totally irrelevant. In spite of this they are taken most seriously, because they can help to build the image and the career of the architect.
So there is design, but can there be research, when users don’t speak up, when architects only have a look when they feel like it and when journalists, as outsiders only smell the pudding?
Dream houses
Real estate developers claim that they do better. Depending on the appreciation of buyers, they are very concerned with the needs and taste of the latter.
So it seems logical that they know what the user needs. But do they? Do they have a theory about architecture? And if so, how do they test it? What kind of research is done here?
The research by the real estate developer is mainly research by the cashbook. And just as voting with your feet is no real democracy, research by the cashbook is no real research.
But may be it is not that bad. As good salesmen, real estate developers have a special feel for the wishes of the client.
In some branches they go very far. Car factories used to produce dream cars and they investigated potential users about their findings. Chrysler once made a dream car with a turbine-engine and 50 of these cars were handed out for free, to 50 users who were asked to give their opinion after one year. This was in 1963. 3) Real estate developers may not know this, but may be it can inspire them to do a similar thing with dream houses where people can live for free in exchange for their opinion about different aspects of the houses (or the street).
Architects normally don’t like such experiments. When you serve the public too much, good taste will suffer. People will choose what they know and that will be the end of the challenge to invent new architecture. So when there is research, can there be design? Architects tend to see this kind of research as dangerous. The end of architecture seems to be near!
Seasons
Architects seem to believe that design and research exclude each other… but we don’t have to agree with them. I think we can make a connection between research and design in four steps. First we make a design. Secondly we build it. This enables the third step: people, users, can live in it. And then we can come to the fourth step: investigation of the users.
The findings can be used in the next design.
Here we can use the metaphor of the seasons, where each season has a meaning of its own.
Spring is the season in which new things are started, the design.
Summer is the season in which things develop, the construction.
In autumn we reap the fruits, the use.
And in winter we evaluate our findings, which enables us to make a new start in spring.
So we have four distinctive moments together in a cycle. This cycle where design and research are connected, is in fact a spiral in which design and research can develop in time, thanks to the connection of both.
In the picture below I have tried to put the players that we meet in the field of architecture in the right segments, in the right seasons.
Summer Autumn
Contractor User
Publisher: Chroma Zone. Photo: Matheisl
Spring Winter
Architect Who?
The architect is situated in spring, where new plans are developed. The contractor is situated in the summer; where the new plans are realised. The real estate developer covers two seasons here: spring and summer.
The user is situated in the autumn, where he can harvest the fruits that grew in summer.
Now we can realise that there is a empty season; who is taking care of the winter, when the fruits, the things that we use, are evaluated?
We do have sociologists. They can help to evaluate the findings of the user. It is often done, but their work only partly helps the architect. Why?
In the first place sociologists are interested in interactions between people, and the environment is more regarded as a precondition, and not as a subject of investigation.
Secondly, as I stated before: architects usually don’t have architectural theories that can be tested. So sociologists lack the instruments to test the architecture, to see if it has achieved its goals.
User commercials
The role of the user or the consumer doesn’t seem to be very important. Producers play the main role. They appear everywhere around us, on billboards, in TV programs and in magazines where they tell consumers what their needs are. When you are at home in the evening and you watch TV, about 20 or 30% of the time that you watch, is taken by producers who try to convince you that you need their products. We are like wives who’s old-fashioned husbands are telling them what to be and what to want.
We are so used to this that it is hard to imagine the opposite: imagine that you are at work at the office, with your computer and you are interrupted, 15 or 20 minutes each hour, when your screen is taken over by big consumer organisations who bombard you with user commercials, in order to influence the production work that is done in multinationals and in national and local enterprises all over the country.
Fukuyama may say that history has come to an end, but I would say that our society is severely out of balance. 4) We think of a car or a house or a milk bottle as a ‘product’. Not only as producers but also as consumers. Why is it that consumers have no word of their own. From their point of view they might speak of a ‘consumpt’ instead of a ‘product’.
The future seems to be no longer survival-oriented, where functionality and production is most important. The change has already been made: our society has become experience-oriented. Here the user is vital. So if we want to tune in right, we should give attention to the consumer a place in the circle and we should research what he or she has to say.
Birthday presents and the question about to be asked
Some architects will feel uncomfortable in this setting. They will use the same argument as they use against real estate developers. When you have to obey to the consumer, how can you make a good design.
If you want to give a birthday present to someone, you don’t have to give what he or she asks for, if you think that that is boring. But is that a reason to decide that you will use your own taste as a basis, that you will give something that you only like yourself? Wouldn’t that be ignorant? If you find it boring to give what is asked for, you may try to provide a discovery. You may try to make the receiver say: ‘What a surprise, that’s just what I needed, and I didn’t even realise it’.
The same goes for architects. As an architect you can also challenge yourself to come up with a surprise, to come up with the answer to the question that was about to be asked.
University
When the designing process is linked to the user, it doesn’t mean that architects will have to deal with only the user; there is also a researcher appearing on the scene. A researcher who will ask the architect about his design theory. Because this will enable the researcher to ask the right questions to the user and to present relevant conclusions to the architect.
But since architects are not used to theories that can be tested and discussed, they may be afraid that the design will be limited by the theory. Architects may feel for the idea of surprising the user, the idea of answering the question about to be asked, but how can they do so when they are caught in a theory?
There are different ways to handle a theory. When you identify yourself with a theory, then you see bars all over the place. But you can have a more brave attitude towards theory and use it merely as a tool, as a reference. Then all the bars of the prison may appear to be horizontal bars… and the theory invites you to make new discoveries. And that is how architecture may develop.
Compare this to the situation that we know now, where ideas are not connected to research and where trends are more likely to appear than developments.
For the development of design- and research theories I can imagine the university to play an important role.
Design theories can work as a back-up, not only for students but also for practicing architects.
And when such -testable- theories are available then the communication between users and architects can also be realised. There is a whole field of science that can be developed and discovered here. We all have an idea about what architects do to make a design and how they inform users about the special qualities of their design. But what can users do, what methods can they use to make up their own minds and how can they inform architects about it?
My own research
My own research is based on this idea that we need a design theory that can be tested and renewed in the 'cycle of
seasons' as I described above. A design theory that can fit in this 'cycle of seasons'. So this cycle is the basis
of my research. What we can see here is that this cicle can clarify the distinction between two essential attitudes. The right half of the cycle is the domain of the consumer. Here, in autumn and winter we find the typical attitude of the consumer; the attitude that can be described as an attitude of ‘awareness and alertness’.
The left half of the cycle is the domain of the producer. In spring and summer we find the typical producers attitude of ‘acting and achieving’.
I will give an example: when you take a walk in the park, you can adopt the consumer attitude of ‘awareness and alertness’ in which you undergo the smell of grass, the sound of leaves, the heat of the sunburned path and the coolness of the shadow. Then it starts raining. Now you change to the producer attitude of ‘acting and achieving’. You start looking for the folding umbrella in your bag. You unfold it. And put it in the right position. Then you can go back to your consumer attitude, to ‘awareness and alertness’ again, where you smell the rain and you hear the drops falling on the umbrella.
In the two attitudes you have seen two different faces of the world. And each face of the world may ask for a different kind of design... My research question is: how does the distinction between the attitude of the producer (acting and achieving) and the attitude of the consumer (awareness and alertness) effect the way we design the environment? We can imagine an area of ‘awareness and alertness’ on one hand , and an area of ‘acting and achieving’ on the other hand. What would these areas look like? And which one do you need where? And as we have two areas now, how can we relate the two to each other?
1) ‘Wetenschap en Wereldbeeld in de Gouden Eeuw’ door Eric Jorink, Hilversum 1999
2) ‘Utopia’ door Ian Todd en Michael Wheeler, Londen 1978
3) Documentaire Discovery 1995
4) ‘Het einde van de geschiedenis’ door Maurice Weyembergh en Marc Van den Bossche (red.), Nijmegen 1995
posted on Sunday, December 11, 2005 11:46 AM
November 21st, 2012
Modernistische en Postmodernistische vormgeving
in een existentialistisch perspectief
Doelgericht in bad zitten
Lange tijd was er maar één keus: men was modern. Wie niet modern was, was automatisch ouderwets, en dat was iets voor ouderen die niet meer mee konden komen. Achterlijk. Maar wie modern wilde zijn, moest zich aan bepaalde regels houden. Modern hield in: redelijk, logisch, efficiënt, handelend, doelgericht, op zoek naar het nieuwe, dat soort dingen. En modern wonen hield in: functioneel eten, zitten en slapen en doelgericht in bad zitten. In een licht en abstract gevormd interieur met transparante meubelen en wanden die geen massa leken te hebben.
Interieur van ‘Maison Arpel’ uit de film ‘Mon Oncle’ van Jaques Tati
Wegdromen in bad
Sommigen vonden het moderne leven wel wat kaal. Maar wat was het alternatief? Meedoen met je grootouders! Tot Charles Jencks een nieuwe term bedacht. Een term waardoor modern achterhaald leek: postmodern. Wie bezwaren had tegen het moderne leven kon zich er nu vanaf keren zonder direct achterlijk te zijn. Nu golden er andere regels. Postmodern hield in: beleven, gevoelens de kans geven, dingen zomaar doen, fantaseren, oog hebben voor sprookjes, kijken naar het verleden.Decoraties, vormgeving uit verre streken of lang vervlogen tijden, alles was toegestaan. Evenals onfunctioneel eten, zitten en slapen en wegdromen in bad. In een uitheemse sfeer naar keuze of desnoods onder een timpaan dat voorzien was van een luipaardmotief en
Wegdromen in een uitheemse sfeer naar keuze
een lijst van neonlicht. Redelijkheid, het hoofd koel houden en doelgerichtheid waren achterhaald, wie postmodern was volgde zijn gevoel, liet zich in met illusies en hield van Disneyland, computerspelletjes en virtual reality.
Hyperrealiteit
Dit is nu al weer enige tijd geleden en het begint te vervelen, leeg te worden. Volgens de postmoderne filosoof Baudrillard is dit ook waar het postmodernisme op uit moet draaien. Een situatie waarin alles zijn betekenis, zijn zin verliest. Deze lege wereld noemt hij de hyperrealiteit. Zelf blijft hij realist: dit is een historische ontwikkeling en het heeft geen zin om er aan te willen ontsnappen. Maar heeft het dan wel zin om er langzaam in op te lossen?Existentialisme en een emancipatoir modernisme
Als reactie op de postmoderne leegte is er de laatste jaren een behoefte ontstaan aan authenticiteit. En daarmee komt ook een filosofische stroming die daar de nadruk op legde weer in de belangstelling: het existentialisme. Deze stroming bloeide rond de tweede wereldoorlog en was een reactie op het moderne maatschappij waar de nadruk werd gelegd op de rede, de logica het doelgerichte en de techniek. In deze maatschappij ging men zich een radertje voelen in een systeem. Een radertje dat meedraaide, zonder daar zelf voor te kiezen. De moderne maatschappij had een technocratisch karakter gekregen.
Arbeiders in de ondergrondse wereld van de film ‘Metropolis’ van Fritz Lang, 1927 De existentialistische filosoof Jean-Paul Sartre deed een poging om de authenticiteit terug te brengen in de handeling. Hij legde de nadruk op de authentieke betrokkenheid van de mens op zijn situatie, het zogenaamde engagement, op grond waarvan hij als ‘actor’ kan optreden, als iemand die in vrijheid kan kiezen hoe hij die situatie zal ingrijpen.
Existentialisme en een emancipatoir postmodernisme
Met het terugbrengen van de actor zijn we er nog niet, want hiermee beperken we ons tot de wereld van de functionaliteit. En hier ligt de betekenis van het postmodernisme waar de nadruk wordt gelegd op de ‘beleving’ of de ‘belevenis’, ook dat is iets dat velen gemist hebben in het eenzijdig op de functionaliteit gerichte moderne maatschappij. Het postmodernisme voorziet dus in een belangrijke behoefte. Maar ook hier gaat er iets mis. Ook hier ontstaat de behoefte aan authenticiteit. Niet meer als reactie op de technocratie maar als reactie op de hyperrealiteit.
De leegte in een foto gevangen, Baudrillard, 1987Op dit punt kunnen we te rade gaan bij een andere existentialistische filosoof, bij Martin Heidegger. Een authentieke houding betekent voor Heidegger een dichterlijke houding, waarbij de mens als subject probeert de wereld zonder doel, zonder vooringenomenheid, te ervaren of te ‘laten zijn’.
We zien hier een omkering: het gaat nu niet om een actieve actor die inwerkt op de wereld, het gaat nu om een receptieve houding waarbij de mens de wereld op zich laat inwerken.
Handvatten en geen relativisme
In een geëmancipeerde variant van de moderne wereld gaat het om de actor die vanuit een authentiek engagement in de situatie wil kunnen ingrijpen. Een modernistisch vormgegeven omgeving is dan niet meer alleen ‘functioneel’ in de zin dat bewoners erin meedraaien als radertjes in een grote machine, in de geëmancipeerde versie van een modernistisch vormgegeven omgeving gaat het ook om de actor, en om aangrijpingspunten die de actor in staat stellen om de omgeving aan te pakken, hier zijn ook ‘handvatten’ vereist.In het postmodernisme gaat het meer om de ‘beleving’ of de ’belevenis’. In de postmodernistische architectuur ligt op het moment de nadruk op de illusie. Dit letterlijk fantastische perspectief is tegelijkertijd het zwakke punt van deze architectuur. Satisfaction gaat hier over in satisfiction. Een vormgeving die gebaseerd is op de geëmancipeerde versie van de postmoderne houding zouden bewoners en gebruikers moeten uitnodigen om de omgeving onvooringenomen, authentiek en dichterlijk te ‘laten zijn’ in het besef dat de wereld net zo echt is, net zo truthful, als de betrokkenheid erop. Met andere woorden: om te kunnen spreken van een geëmancipeerde postmodernistische architectuur zou deze zichzelf niet stelselmatig moeten relativeren door te refereren aan pretparken of door te suggereren dat hetgeen je ziet ironisch bedoeld is en voor een goed verstaander eigenlijk een spel.
De instrumentele en de situationele houding
Hierboven heb ik het geëmancipeerde modernisme in verband gebracht met de erkenning van actor die vanuit zijn engagement greep heeft op zijn situatie. Dit heb ik in de terminologie willen laten komen. Als het bij de vormgeving van de gebouwde omgeving om de handeling gaat, gebruik ik niet meer de ‘besmette’ term ‘functioneren’ van bewoners of gebruikers; in plaats daarvan ga ik uit van de ‘instrumentele houding’ van de actor.De geëmancipeerde versie van de postmodernisme heb ik in verband gebracht met de uitnodiging tot een dichterlijke houding, tot een ‘laten zijn’ van de omgeving. Daarom gebruik ik, als het om de vormgeving van de gebouwde omgeving gaat, niet meer de eveneens ‘besmette’ term ‘beleving’ of ‘belevenis’; in plaats daarvan ga ik uit van de ‘situationele houding’ van de betrokkenen.
Nu zijn beide houdingen belangrijk, wie ‘instrumenteel’ handelt kan vervolgens de resultaten van die handeling ‘situationeel’ ervaren. Totdat er in de situationele ervaring nieuwe behoeften ontstaan, of nieuwe perspectieven, die vragen om nieuwe instrumentele handelingen. Dat betekent dat de twee houdingen elkaar afwisselen: men is actief in de ‘instrumentele houding’ en receptief in de ‘situationele houding’. Beide houdingen vormen een eenheid van wederzijdse implicatie! Waardoor duidelijk wordt dat ‘emancipatie’ van het modernisme en het postmodernisme ertoe heeft geleid dat een keuze tussen een van beide benaderingen onmogelijk wordt.
Onderzoek naar de mogelijkheid van een ‘instrumentele-situationele’ benadering
De vraag is nu wat de betekenis is van de op het existentialisme geënte ‘instrumentele’ en ‘situationele’ houding, voor de manier waarop we denken over vormgeving. Wat betekent het onderscheid tussen beide houdingen en de erkenning van hun wederzijdse implicatie voor de manier waarop we de vormgeving van de gebouwde omgeving kunnen interpreteren, waarderen en ter hand nemen? Welke nieuwe perspectieven biedt dit uitgangspunt waarin de eenzijdigheid van zowel de modernistische als de postmodernistische architectuur vermeden wordt?Dit is de vraag die ik in mijn promotieonderzoek probeer te beantwoorden. Met in het verlengde daarvan de vraag of het mogelijk is om te komen tot een ‘instrumentele-situationele’ benadering van vormgeving.
Flip Krabbendam
februari 2009
November 21st, 2012
ABUSEMENT INDUSTRY
Our society is constantly changing, in the old days we had to struggle for life in what we can call a ‘survival economy’. Nowadays, we don’t struggle anymore, we have entered another stage of history, another era: we can enjoy life in what is called the ‘experience economy’. A golden era: now we can experience life, we are amazed of the richness and wonders that life can offer us. Aren’t we lucky bastards?
Experience design
We are even more lucky than we think: a whole industry is producing experiences for us. A new breed of engineers has emerged, the imagineers. They took up the challenge to design experiences for us. So if we are ready for the new era, they are ready to serve us. We don’t have to get tired here, like in the old days, in the old economy. We can just relax and enjoy what the imagineers have cooked for us.
Let the sun rise now and turn night into day (Forum shops Las Vegas)We can go to any mall and let it happen. We will be entertained like never before. Shops will be styled like amusing classic Roman or Oriental shops, there will be funny clowns and may be we can even meet our favorite comic book heroes. Loudspeakers play reassuring music and if needed, a soft voiceover will tell us when we are amazed, excited or even astounded.
And thinking of shopping: we won’t have to worry anymore about how to decide what to buy. The whole atmosphere in the mall will be relaxed and we will be in the right mood to decide. We won’t even notice that we do our deciding job. In the mall we are brought in such a mood that we decide without thinking, think of that!
Why cannot we have all that at home? Well, there is good news. The amusement industry has started to develop neighborhoods too. Friendly communities like in the old days, where everybody will be happy like grandfathers and grandmothers in soup commercials.
Who can imagine that anybody would ever want something else?
I think I can.
That we have discovered the experience is a good thing. What use would it be to work all our lives without ever being able to experience and enjoy the results of our labor!
Production is not the only important thing, as we thought in the survival economy. Consumption and production imply each other. Here lies a chance for a basic change. A challenge! How can we connect our wishes and needs for experiences with our abilities to produce goods and services?
How can we establish a dialogue between consumption and production in which both sides take each other seriously?
But until now this challenge doesn’t seem to bother us very much. Experience has become important, but in what way? Do we really get a chance to experience? A chance to experience things our own way.
Imagine you are walking in a forest and someone pops up from behind a tree, and starts telling you what to experience. Wouldn’t you feel like well… getting rid of this person after a few minutes? If you don’t feel like it then, you will probably feel like it when you leave the forest and he charges you a fee. For helping you to experience the wood the best way you can.
Experience needs something that philosopher Heidegger called ‘Seinlassen’. We need an attitude of ‘letting things be’, of receptiveness. Therefore we need to be left alone for a while. What we don’t need is someone who is telling us what to experience. That may look easy at first sight, but it doesn’t work. The experience will not be ours.
Theme park
And it is even worse. When we walk in the forest, our companion not only tells us what to experience, he also has put several gadgets in the scenery, designed to amuse us. Plastic bears that grown at us from behind trees or realistic models of alligators that open and close their mouth in ponds. And if we take a close look at the trees they appear to be artificial too.
‘This is what you really want, this is especially designed for you, much better than reality’ proclaims our companion excited, and he continues: ‘And we won’t stop here. We have great plans for the new millennium: we will change the whole wide world into an amusement park, all for your amusement’.
But may-be we are not amused, and may be now we take a close look at him. And may be we find that he is a model too. He looks real, but have a good look, he must be a model. The imagineers have done a swell job. Now we can switch this fellow off without violating the law.
Then we flee from the park, hoping to find a part of the world without clowns and artificial scenery that is designed to amuse us.
.jpg)
Let wonders begin - At your command (Forum shops Las Vegas)
You hire the bike that has been stolen from you
If you let yourself persuade to be amused this way, you may end up feeling like a demented senior citizen on a bus trip… look left, look right, be amazed, be excited, be hungry, be sleepy…And when the bus trip is over, you may feel empty. And if it was a long bus trip, you may have forgotten how to bring your own experience to life, you may have forgotten how the real world looks like and you start looking for the next trip, the next set of experiences.
But these experiences aren’t really yours. In the first place there is the prompter who tells you how to experience the world that is presented to you and secondly this presented world is a mock-up, designed to be better and to replace the real world.
You are experiencing an artificial world in an artificial way. Your abilities to have a real experience may vanish. What you get in return are artificial implants.
Or, to use another metaphor, the amusement industry has stolen your bike and rents it to you now.
Of course the amusement industry will say that they do it all for us. And that we don’t have to make use of their services. But at the same time they try to persuade us to do so, every moment of the day, in every corner of our environment. And when we are dizzy of their abusement, or ignorant, or just lazy, we will end up needing them and believing in them...
Zynisches Weitermachen
Can we really say then that we have arrived in an new era, in the era of the experience? The experience economy gives us a hard time when it comes to real experiences.And then there is another thing: behind the scene of the experience economy, the good old survival economy still is there. Following its good old principles. Trying to maximize production and profit. Experience is their new product and it seems that this product can be pretty addictive. And what do you need more when you think of maximizing production and profit! So the old economy can go on for a while. A case of ‘zynisches Weitermachen’, in the words of the German philosopher Peter Sloterdijk.
Cynical continuation of the old economy behind the scene, made possible by and implanted artificial experiences on the scene.
Experience in his first job
So we still face the challenge. The new era hasn’t really begun yet. Experience has arrived, but as a teenager in his first job, as a servant of the old survival economy. When we want to connect our wishes and needs for experiences with the production of goods and services, when we want a serious dialogue between consumption and production, this servant has to grow up… How can we make that happen?Philip Krabbendam